Czy lubelska uchwała śmieciowa trafi do kosza?

Skie­ro­wa­li­śmy wnio­sek do Woje­wo­dy Lubel­skie­go o zba­da­nie zgod­no­ści z pra­wem uchwa­ły Rady Mia­sta Lublin z 29 kwiet­nia br. dot. opłat za gospo­da­ro­wa­nie odpa­da­mi komunalnymi.

Nasze wąt­pli­wo­ści wzbu­dza przy­ję­ta w uchwa­le licz­ba miesz­kań­ców Lubli­na (280 tysię­cy). Zgod­nie z prze­pi­sa­mi pra­wa, rada okre­śla­jąc staw­ki opłat za śmie­ci powin­na brać pod uwa­gę licz­bę miesz­kań­ców gmi­ny. Tym­cza­sem w uza­sad­nie­niu do uchwa­ły bazo­wa­no na licz­bie osób uję­tych w dekla­ra­cjach za śmie­ci. Potwier­dza­ją to inne doku­men­ty opra­co­wa­ne w urzę­dzie, któ­re wska­zu­ją na znacz­nie wyż­szą licz­bę miesz­kań­ców (np. „Ana­li­za sys­te­mu gospo­dar­ki odpa­da­mi komu­nal­ny­mi za 2019 rok”, w któ­rej urzęd­ni­cy osza­co­wa­li licz­bę miesz­kań­ców mia­sta na ponad 329 tys. osób).

Tym samym kal­ku­la­cja kosz­tów funk­cjo­no­wa­nia sys­te­mu odbio­ru odpa­dów jest nieprawidłowa.

Ponad­to uchwa­ła wpro­wa­dzi­ła zwol­nie­nie dla rodzin wie­lo­dziet­nych, jed­nak z ana­li­zy jej tre­ści wyni­ka, że zwol­nie­niem zosta­nie obję­ta tyl­ko część rodzin wie­lo­dziet­nych. Mamy wąt­pli­wo­ści czy prze­pi­sy pra­wa pozwa­la­ją radzie mia­sta wpro­wa­dze­nie zwol­nie­nia tyl­ko dla nie­któ­rych rodzin wielodzietnych.

Powyż­sze argu­men­ty mogą sta­no­wić pod­sta­wę do uchy­le­nia uchwa­ły. Woje­wo­da ma 30 dni od momen­tu dorę­cze­nie uchwa­ły, na pod­ję­cie decy­zji o jej uchyleniu.

Pełna treść wniosku do Wojewody

w związ­ku z cela­mi sta­tu­to­wy­mi Fun­da­cji Wol­no­ści, na pod­sta­wie art. 241 Kodek­su Postę­po­wa­nia Admi­ni­stra­cyj­ne­go, wno­szę o ana­li­zę uchwa­ły 903/XXVIII/2021 Rady Mia­sta Lublin z dnia 29 kwiet­nia 2021 r. w spra­wie wybo­ru meto­dy usta­le­nia opła­ty za gospo­da­ro­wa­nie odpa­da­mi komu­nal­ny­mi oraz usta­le­nia staw­ki tej opła­ty, w zakre­sie pod­ję­cia jej z naru­sze­niem prawa.

Uchwa­ła ta zosta­ła pod­ję­ta z naru­sze­niem prze­pi­sów pra­wa, w tym art. 84 Kon­sty­tu­cji RP.

Zgod­nie z art. 6k pkt 2 usta­wy o utrzy­ma­niu porząd­ku i czy­sto­ści w gmi­nie, rada mia­sta, okre­śla­jąc staw­ki opła­ty za gospo­da­ro­wa­nie odpa­da­mi komu­nal­ny­mi, bie­rze pod uwagę:
a) licz­bę miesz­kań­ców zamiesz­ku­ją­cych daną gminę;
b) ilość wytwa­rza­nych na tere­nie gmi­ny odpa­dów komunalnych;
c) kosz­ty funk­cjo­no­wa­nia sys­te­mu gospo­da­ro­wa­nia odpa­da­mi komunalnymi;
d) przy­pad­ki, w któ­rych wła­ści­cie­le nie­ru­cho­mo­ści wytwa­rza­ją odpa­dy nie­re­gu­lar­nie, w szcze­gól­no­ści to, że na nie­któ­rych nie­ru­cho­mo­ściach odpa­dy komu­nal­ne powsta­ją sezonowo.

Podej­mu­jąc niniej­szą uchwa­łę, Rada Mia­sta nie uwzględ­ni­ła powyż­szych infor­ma­cji, lub uwzględ­ni­ła ich nie­pra­wi­dło­we wielkości.

a) Licz­ba miesz­kań­ców zamiesz­ku­ją­cych gminę.
Licz­bę miesz­kań­ców gmi­ny osza­co­wa­no na pod­sta­wie licz­by aktu­al­nych dekla­ra­cji a nie na pod­sta­wie rze­czy­wi­stej licz­by miesz­kań­ców. W uza­sad­nie­niu do pro­jek­tu uchwa­ły Pre­zy­dent Mia­sta Lublin napi­sał „W związ­ku z powyż­szym do kal­ku­la­cji opłat od miesz­kań­ca przy­ję­to sza­cun­ko­wą licz­bę 280 000 miesz­kań­ców zamiesz­ku­ją­cych w Lubli­nie wytwa­rza­ją­cych odpa­dy, któ­rzy będą praw­do­po­dob­nie uwzględ­nie­ni w nowych deklaracjach”.

W naj­bar­dziej aktu­al­nej, dostęp­nej w dniu gło­so­wa­nia ana­li­zie sta­nu gospo­dar­ki komu­nal­nej (za rok 2019) napi­sa­no, że „Według Wydzia­łu Spraw Admi­ni­stra­cyj­nych UM Lublin na dzień 31 grud­nia 2019 r. Lublin liczył 329 040 mieszkańców”.

Nato­miast w opu­bli­ko­wa­nej dzień po sesji Rady Mia­sta „Ana­li­zie sta­nu gospo­dar­ki odpa­da­mi komu­nal­ny­mi mia­sta Lublin za rok 2020”, na stro­nie 28, w punk­cie doty­czą­cym licz­by miesz­kań­ców, miej­scy urzęd­ni­cy wska­za­li licz­bę 325 436 osób. Rów­nież dane GUS wska­zu­ją, że w Lubli­nie miesz­ka znacz­nie ponad 280 tys. mieszkańców.

Zało­że­nie licz­by 280 tysię­cy miesz­kań­ców gmi­ny mia­ło istot­ny wpływ na wyli­cze­nie wiel­ko­ści staw­ki opłat za gospo­da­ro­wa­nie odpa­da­mi. Gdy­by w kal­ku­la­cji uwzględ­nio­no 325 tys. miesz­kań­ców, staw­ka za gospo­da­ro­wa­nie odpa­da­mi w prze­li­cze­niu na jed­ną oso­bę była­by o ok. 3,5 zł mie­sięcz­nie niż­sza (ok. 10–15% mniej).

b) Ilość wytwa­rza­nych na tere­nie gmi­ny odpa­dów komunalnych.
Dokład­ne licz­by dot. wiel­ko­ści wytwa­rza­nych odpa­dów komu­nal­nych za rok 2020 zosta­ły przed­sta­wio­ne w „Ana­li­zie sta­nu gospo­dar­ki odpa­da­mi komu­nal­ny­mi mia­sta Lublin za rok 2020”. Doku­ment został opu­bli­ko­wa­ny w dniu 30 kwiet­nia, tj. dzień po posie­dze­niu Rady Mia­sta. Wobec tego rada nie mia­ła moż­li­wo­ści zapo­znać się z nim oraz uwzględ­nić aktu­al­nych danych pod­czas uchwa­la­nia sta­wek opłat.

c) Kosz­ty funk­cjo­no­wa­nia sys­te­mu gospo­da­ro­wa­nia odpa­da­mi komunalnymi.
Pre­zy­dent Mia­sta Lublin w kal­ku­la­cji kosz­tów sys­te­mu gospo­da­ro­wa­nia odpa­da­mi komu­nal­ny­mi na pod­sta­wie ilo­ści zebra­nych odpa­dów komu­nal­nych oraz po uwzględ­nie­niu rezer­wy na ryzy­ka wyli­czył, że rocz­ne kosz­ty wynio­są 85,8 mln zł.

Przy­ję­to staw­kę mie­sięcz­ną opła­ty na 24,80 zł od oso­by w zabu­do­wie wie­lo­ro­dzin­nej oraz 28,80 zł w zabu­do­wie jed­no­ro­dzin­nej. Mno­żąc te kwo­ty przez rze­czy­wi­stą licz­bę miesz­kań­ców (ok. 325 tys.) otrzy­mu­je­my kwo­tę 99,2 mln zł, o ponad 10 mln zł wię­cej niż pla­no­wa­ne kosz­ty (już po uwzględ­nie­niu wzro­stu kosz­tu odbio­ru odpa­dów oraz rezer­wy na ryzyka).

Tym­cza­sem zgod­nie z prze­pi­sa­mi pra­wa, wpły­wy z opłat za gospo­da­ro­wa­nie odpa­da­mi komu­nal­ny­mi powin­ny rów­no­wa­żyć koszty.

Powyż­sze wnio­ski potwier­dza­ją orze­cze­nia sądów admi­ni­stra­cyj­nych, np. I SA/Bk 127/13 „Rada gmi­ny podej­mu­jąc uchwa­łę w przed­mio­cie sta­wek opła­ty za gospo­da­ro­wa­nie odpa­da­mi jest zobo­wią­za­na do doko­na­nia rze­tel­nej i wni­kli­wej kal­ku­la­cji wyso­ko­ści staw­ki, tak aby pobie­ra­ne opła­ty pokry­wa­ły rze­czy­wi­ste kosz­ty zwią­za­ne z funk­cjo­no­wa­niem sys­te­mu zago­spo­da­ro­wa­nia odpa­da­mi na tere­nie gmi­ny. Pra­wi­dło­wo skal­ku­lo­wa­na opła­ta za gospo­da­ro­wa­nie odpa­da­mi komu­nal­ny­mi powin­na z jed­nej stro­ny zapew­niać spraw­ne funk­cjo­no­wa­nie sys­te­mu odbio­ru odpa­dów na tere­nie gmi­ny, z dru­giej zaś nie powin­na sta­no­wić źró­dła dodat­ko­wych zysków gmi­ny. Rze­tel­na kal­ku­la­cja wyso­ko­ści opłat powin­na w szcze­gól­no­ści uwzględ­niać licz­bę miesz­kań­ców gmi­ny, ilość wytwa­rza­nych na tere­nie gmi­ny odpa­dów komu­nal­nych oraz kosz­ty funk­cjo­no­wa­nia sys­te­mu gospo­da­ro­wa­nia odpa­da­mi (…)”.

Ulgi tylko dla części rodzin wielodzietnych

Oddziel­ną kwe­stią do roz­pa­trze­nia jest to, czy wpro­wa­dzo­na w uchwa­le ulga w opła­tach dla rodzin wie­lo­dziet­nych jest zgod­na z pra­wem. Art. 6k pkt 4 usta­wy o utrzy­ma­niu porząd­ku i czy­sto­ści w gmi­nie sta­no­wi, że „Rada gmi­ny, w dro­dze uchwa­ły, może zwol­nić w cało­ści lub w czę­ści z opła­ty za gospo­da­ro­wa­nie odpa­da­mi (…) rodzi­ny wie­lo­dziet­ne, o któ­rych mowa w usta­wie z dnia 5 grud­nia 2014 r. o Kar­cie Dużej Rodzi­ny”. Zwra­cam uwa­gę na to, że „Pra­wo do posia­da­nia Kar­ty przy­słu­gu­je człon­ko­wi rodzi­ny wie­lo­dziet­nej, przez któ­rą rozu­mie się rodzi­nę, w któ­rej rodzic (rodzi­ce) lub mał­żo­nek rodzi­ca mają lub mie­li na utrzy­ma­niu łącz­nie co naj­mniej tro­je dzie­ci bez wzglę­du na ich wiek” (art. 4 pkt 1 usta­wy o Kar­cie Dużej Rodziny).

Pod­ję­ta przez Radę Mia­sta Lublin uchwa­la usta­na­wia zwol­nie­nie dla rodzin wie­lo­dziet­nych ponad kwo­tę prze­kra­cza­ją­cą mie­sięcz­nie 124 zł w zabu­do­wie wie­lo­ro­dzin­nej lub 144 zł w zabu­do­wie jed­no­ro­dzin­nej. Ozna­cza to, że ze zwol­nie­nia sko­rzy­sta­ją tyl­ko rodzi­ny posia­da­ją­cej co naj­mniej czwo­ro dzie­ci. Z ulgi nie sko­rzy­sta pię­cio­oso­bo­wa rodzi­na wie­lo­dziet­na, któ­ra zapła­ci tyle samo (124 zł lub 144 zł) co inne gospo­dar­stwo domo­we zamiesz­ki­wa­ne przez pięć osób. Co powo­du­je de fac­to, że ze zwol­nie­nia sko­rzy­sta­ją tyl­ko te rodzi­ny wie­lo­dziet­ne, któ­re posia­da­ją wię­cej niż tro­je dzie­ci. Czy Rada Mia­sta ma moż­li­wość róż­ni­co­wa­nia wyso­ko­ści zwol­nie­nia dla rodzin wie­lo­dziet­nych w zależ­no­ści od liczeb­no­ści rodziny?

W związ­ku z powyż­szym, wno­szę o roz­pa­trze­nie wnio­sku o zba­da­nie zgod­no­ści z pra­wem uchwa­ły Rady Mia­sta Lublin w spra­wie wybo­ru meto­dy usta­le­nia opła­ty za gospo­da­ro­wa­nie odpa­da­mi komu­nal­ny­mi oraz usta­le­nia staw­ki tej opła­ty, a w razie stwier­dze­nia naru­szeń o pod­ję­cie odpo­wied­nich kro­ków prawnych.