We wrześniu sprawdzian z jawności dla Prezydenta Lublina i Marszałka

We wrze­śnia mija usta­wo­wy, trzy­mie­sięcz­ny ter­min na roz­pa­trze­nie pety­cji o publi­ka­cję reje­stru wydat­ków przez Mar­szał­ka Woje­wódz­twa Lubel­skie­go (ósme­go) i Pre­zy­den­ta mia­sta Lublin (dzie­sią­te­go wrze­śnia). To swe­go rodza­ju spraw­dzian przej­rzy­sto­ści dla obu włodarzy.

Od 2014 roku zarów­no urząd mar­szał­kow­ski jak i urząd mia­sta publi­ku­ją reje­stry zawie­ra­nych umów. W tym roku Fun­da­cja Wol­no­ści chce pójść krok naprzód. W czerw­cu zło­ży­ła pety­cje o publi­ka­cję reje­strów wydat­ków, ponie­sio­nych z kasy mia­sta i województwa.

Czym się różni rejestr umów od rejestru wydatków ?

Nie wszyst­kie wydat­ki w urzę­dzie są pono­szo­ne na pod­sta­wie umów. Rejestr wydat­ków jest więc peł­nym zesta­wie­niem, obej­mu­ją­cym wszyst­kie pie­nią­dze, któ­re wypły­nę­ły z kon­ta urzędu.

Rejestr wydat­ków umoż­li­wia cało­ścio­wy pogląd jakie kosz­ty zwią­za­ne są z pro­wa­dze­niem urzę­du. Dla miesz­kań­ca, któ­ry nie posia­da odpo­wied­niej wie­dzy eko­no­micz­nej, infor­ma­cje ogól­ne (któ­rych obo­wią­zek publi­ko­wa­nia wyni­ka z Usta­wy o finan­sach publicz­nych), mogą nie sta­no­wić dosta­tecz­ne­go uję­cia sta­nu finan­sów publicz­nych. Ponad­to, wyda­je się ona nie­wy­star­cza­ją­ca dla oce­ny bie­żą­cej dzia­łal­no­ści władz publicz­nych. Wie­dza o kon­kret­nych wydat­kach, ich prze­zna­cze­niu i kwo­cie pozwa­la na rze­czy­wi­ste ana­li­zo­wa­nie finan­sów publicz­nych. Art. 61 Kon­sty­tu­cji RP gwa­ran­tu­je pra­wo każ­de­mu oby­wa­te­lo­wi do uzy­ski­wa­nia infor­ma­cji o dzia­łal­no­ści pod­mio­tów publicz­nych i innych pod­mio­tów – w zakre­sie, w jakim wyko­nu­ją one zada­nia wła­dzy publicz­nej i gospo­da­ru­ją mie­niem komu­nal­nym lub mająt­kiem Skar­bu Pań­stwa. W obec­nym spo­łe­czeń­stwie infor­ma­cyj­nym coraz więk­sze zna­cze­nie ma swo­bo­da dostęp­ność infor­ma­cji, któ­rej jed­ną z form jest dostęp­ność do infor­ma­cji publicz­nej w Internecie.

Rejestr wydat­ków publi­ku­ją w inter­ne­cie m. in. mia­sta Gdańsk i Sta­ra­cho­wi­ce. Urzęd­ni­cy ze Sta­ra­cho­wic pole­ca­ją to roz­wią­za­nie! - Dostęp do danych za pomo­cą spe­cjal­nie dedy­ko­wa­ne­go por­ta­lu, to ini­cja­ty­wa god­na pole­ce­nia, pozwa­la miesz­kań­com w łatwy i czy­tel­ny spo­sób zapo­znać się z zasa­da­mi funk­cjo­no­wa­nia mia­sta. Trak­to­wa­nie miesz­kań­ców jako part­ne­rów zachę­ca ich do anga­żo­wa­nia się w reali­zo­wa­ne ini­cja­ty­wy spo­łecz­ne. W cią­gu czte­rech lat funk­cjo­no­wa­nia poli­ty­ki otwar­to­ści naj­więk­szym zain­te­re­so­wa­niem cie­szył się rejestr wydat­ków, czy­li infor­ma­cje na co wyda­wa­ne są publicz­ne pie­nią­dze - uwa­ża Iwo­na Tamioł­ło, rzecz­nik pra­so­wy urzę­du mia­sta w Starachowicach.

Korzyści z publikacji rejestru wydatków

Utwo­rze­nie reje­stru wydat­ków umoż­li­wia korzy­sta­nie z nie­go przed­się­bior­com, naukow­com, dzien­ni­ka­rzom, stu­den­tom, a tak­że uła­twia kon­tro­lę spo­łecz­ną dzia­łań urzę­du, jest to moc­ny bodziec do roz­wo­ju spo­łe­czeń­stwa oby­wa­tel­skie­go i zaawan­so­wa­ne­go tech­no­lo­gicz­nie. Publi­ka­cja takich infor­ma­cji przy­czy­ni się do wzro­stu zaufa­nia oby­wa­te­li do samo­rzą­du (według bada­nia CBOS zaufa­nie do urzęd­ni­ków admi­ni­stra­cji publicz­nej dekla­ru­je 54% Pola­ków). Zaufa­nie spo­łecz­ne sta­no­wi pod­sta­wo­wy skład­nik życia spo­łecz­ne­go i jest obec­ne w każ­dym jego wymia­rze. We wzro­ście wza­jem­ne­go zaufa­nia upa­tru­je się szan­sę na budo­wę spo­łe­czeń­stwa opar­te­go na samo­or­ga­ni­za­cji oby­wa­te­li i podej­mo­wa­niu przez nich dzia­łań na rzecz roz­wo­ju wspól­not lokal­nych. Słu­żyć to ma wspól­ne­mu roz­wią­zy­wa­niu pro­ble­mów spo­łecz­nych. Ocze­ku­je się tak­że popra­wy kon­dy­cji sys­te­mu gospo­dar­cze­go i nasi­le­nia postaw obywatelskich.

Ponad­to jaw­ność i przej­rzy­stość jest naj­waż­niej­szym z czyn­ni­ków słu­żą­cych zwięk­sze­niu efek­tyw­no­ści wyko­rzy­sty­wa­nia środ­ków publicz­nych. Zgod­nie bowiem z art. 33 ust. 1 Usta­wy o finan­sach publicz­nych „Gospo­dar­ka środ­ka­mi publicz­ny­mi jest jaw­na”. Jaw­ność finan­sów publicz­nych to sytu­acja w któ­rej oby­wa­te­le i insty­tu­cje powo­ła­ne do kon­tro­li wła­dzy publicz­nej mają swo­bod­ny dostęp do danych o gospo­dar­ce środ­ka­mi publicz­ny­mi. Dla reali­za­cji jaw­no­ści finan­sów publicz­nych istot­ne zna­cze­nie ma art. 8 ust 3 UDIP, zgod­nie z któ­ry­mi na stro­nach pod­mio­to­wych Biu­le­ty­nu Infor­ma­cji Publicz­nej pod­mio­tów zobo­wią­za­nych muszą znaj­do­wać się infor­ma­cje doty­czą­cą mająt­ku publicz­ne­go. Nie­za­prze­czal­nie do tej kate­go­rii moż­na zali­czyć infor­ma­cje zwią­za­ne z wydat­ko­wa­niem środ­ków publicz­nych, któ­re moż­na pre­zen­to­wać w for­mie reje­stru wydatków.