Stoimy po jasnej stronie jawności

Ponad tydzień temu napi­sa­li­śmy do redak­to­ra naczel­ne­go Dzien­ni­ka Wschod­nie­go oraz auto­ra arty­ku­łu „Ciem­na stro­na bojow­ni­ków o jaw­ność” z proś­bą o publi­ka­cję poniż­sze­go tek­stu, w któ­rym wyja­śnia­my, jaka jest rola eks­per­tów w NIW oraz ujaw­nia­my inne pola naszej aktyw­no­ści. Nie­ste­ty do dziś nie dosta­li­śmy żad­nej odpo­wie­dzi, stąd podej­rze­wa­my że Dzien­ni­ko­wi Wschod­nie­mu w tam­tym tek­ście wca­le nie cho­dzi­ło o jawność…

Nie spo­dzie­wa­li­śmy, że potrze­ba jaw­no­ści infor­ma­cji o naszej dzia­łal­no­ści publicz­nej jest tak pil­na. Dla­te­go dziś ujaw­nia­my wszyst­ko, co naszym zda­niem może zain­te­re­so­wać opi­nię publicz­ną. Nie mamy nic do ukry­cia. Jeśli to mało, pro­si­my o pytania.

24 lute­go w Dzien­ni­ku Wschod­nim uka­zał się arty­kuł, dot. naszej współ­pra­cy w roli eks­per­tów z Naro­do­wym Insty­tu­tem Wol­no­ści (NIW). Z tą insty­tu­cją współ­pra­cu­je ok. 400 eks­per­tów – przede wszyst­kim osób z róż­nych orga­ni­za­cji poza­rzą­do­wych z całej Pol­ski. Nazwi­ska eks­per­tów są co roku publi­ko­wa­ne na stro­nie NIWu, ponad­to infor­mo­wa­łem (Krzysz­tof Jaku­bow­ski) o tym na swo­jej stro­nie krzysztofjakubowski.pl (zakład­ka „doświad­cze­nie”). Nie spo­dzie­wa­li­śmy się jed­nak, że potrze­ba jaw­no­ści tych infor­ma­cji jest jesz­cze więk­sza, o czym świad­czy opu­bli­ko­wa­ny w Dzien­ni­ku Wschod­nim artykuł.

Rolą eks­per­tów jest oce­na wnio­sków w kon­kur­sach orga­ni­zo­wa­nych przez NIW. Każ­dy wnio­sek to kil­ka godzin pra­cy, w tym czy­ta­nia, ana­li­zo­wa­nia, for­mu­ło­wa­nia oce­ny opi­so­wej a wcze­śniej lek­tu­ra regu­la­mi­nu kon­kur­su oraz udział w szko­le­niu dla eks­per­tów. Za tę pra­cę przy­słu­gu­je wyna­gro­dze­nie. Przed roz­po­czę­ciem oce­ny każ­dy z eks­per­tów pod­pi­su­je dekla­ra­cję bez­stron­no­ści oraz wska­zu­je orga­ni­za­cje poza­rzą­do­we, któ­rych nie chce oce­niać z uwa­gi na moż­li­wy kon­flikt inte­re­sów (obaj wska­za­li­śmy w sumie sześć takich orga­ni­za­cji). Wnio­ski są loso­wa­ne (w kon­kur­sach jest po kil­ka tysię­cy wnio­sków i kil­ku­set oce­nia­ją­cych) do eks­per­tów wg obsza­rów zain­te­re­so­wań (np. par­ty­cy­pa­cja, wspar­cie orga­ni­za­cji, regran­ting, itp). Każ­dy eks­pert pra­cu­je sam, nie widzi ocen innych eks­per­tów i nie wie, kto jesz­cze oce­nia te same wnio­ski, co on. Ma to zapew­nić nie­za­leż­ność ocen. Po zakoń­cze­niu ocen eks­per­tów NIW two­rzy listę ran­kin­go­wą (każ­dy wnio­sek oce­nia dwóch eks­per­tów). Następ­nie spo­ty­ka się komi­sja kon­kur­so­wa (zło­żo­na z pra­cow­ni­ków NIW, kil­ku eks­per­tów, przed­sta­wi­cie­li orga­ni­za­cji poza­rzą­do­wych), któ­ra zatwier­dza wyni­ki kon­kur­su. Taki sys­tem oce­nia­nia nie jest niczym nowym, z powo­dze­niem sto­so­wa­ny w wie­lu pro­gra­mach gran­to­wych w Pol­sce i Europie.

NIW zarzą­dza pro­gra­ma­mi, z któ­rych każ­de­go roku kil­ka­set orga­ni­za­cji poza­rzą­do­wych otrzy­mu­je mię­dzy 150 a 200 mln zł. Część dota­cji budzi kon­tro­wer­sje, z uwa­gi na powią­za­nia towa­rzy­skie oraz poli­tycz­ne (np. wspo­mnia­ne w arty­ku­le sto­wa­rzy­sze­nie Marsz Nie­pod­le­gło­ści). Naszym zda­niem, im wię­cej będzie nie­za­leż­nych eks­per­tów wśród osób oce­nia­ją­cych, tym więk­sze gwa­ran­cje, że wyni­ki ocen zło­żo­nych wnio­sków będą rze­tel­ne i nie­za­leż­ne. Dla­te­go war­to, aby wnio­ski były oce­nia­ne przez doświad­czo­nych, nie­za­leż­nych ekspertów.

Nie spo­dzie­wa­li­śmy się, że nasza obec­ność wśród eks­per­tów NIW jest tak inte­re­su­ją­ca, aby się nią szcze­gól­nie chwa­lić. To nasz błąd, z któ­re­go wycią­gnie­my lek­cje na przy­szłość. Dla­te­go chce­my poin­for­mo­wać, o innych naszych aktyw­no­ściach, któ­re rów­nież mogą zain­te­re­so­wać opi­nię publiczną.

Krzysz­tof Kowa­lik – pod koniec 2022 zosta­łem wybra­ny do Rady Dzia­łal­no­ści Pożyt­ku Publicz­ne­go Mia­sta Lublin. Rada ma za zada­nie dora­dzać pre­zy­den­to­wi mia­sta w spra­wach doty­czą­cych funk­cjo­no­wa­nia orga­ni­za­cji poza­rzą­do­wych. Swo­ją obec­no­ścią w niej chcę przy­pil­no­wać, aby urząd mia­sta reali­zo­wał postu­la­ty i doku­men­ty wypra­co­wy­wa­ne z orga­ni­za­cja­mi poza­rzą­do­wy­mi. W tym roku zosta­łem wybra­ny do Komi­te­tu Moni­to­ru­ją­ce­go Pro­gram Fun­du­sze Euro­pej­skie dla Lubel­skie­go 2021–2027 oraz do Komi­te­tu Moni­to­ru­ją­ce­go Fun­du­sze Euro­pej­skie Pol­ska Wschod­nia (komi­te­ty wspie­ra­ją we wdra­ża­niu i moni­to­ro­wa­niu tych pro­gra­mów, insty­tu­cją zarzą­dza­ją­cą oby­dwo­ma pro­gra­ma­mi jest Urząd Mar­szał­kow­ski Woje­wódz­twa Lubel­skie­go). Chciał­bym wpły­nąć na to, aby wydat­ko­wa­nie fun­du­szy unij­nych było bar­dziej przy­ja­zne śro­do­wi­sku, niż do tej pory. Jestem też ław­ni­kiem sądo­wym, bo uwa­żam, że udział oby­wa­te­li przy roz­strzy­ga­niu trud­nych spraw jest pomoc­ny zarów­no dla sędziów, jak i oskarżonych.

Krzysz­tof Jaku­bow­ski – w 2022 byłem eks­per­tem oce­nia­ją­cym wnio­ski w pro­gra­mie „Aktyw­ni Oby­wa­te­le – Pro­gram Kra­jo­wy”. Do pra­cy w roli eks­per­ta zosta­łem zapro­szo­ny przez Fun­da­cję im. Ste­fa­na Bato­re­go. Rów­nież w ubie­głym roku zosta­łem wybra­ny do Rady Nad­zor­czej Pra­cow­ni­czej Spół­dziel­ni Miesz­ka­nio­wej „Kole­jarz” w Lubli­nie, gdzie pil­nu­ję, aby dzia­łal­ność spół­dziel­ni była korzyst­na dla jej miesz­kań­ców. Od ponad roku jestem Prze­wod­ni­czą­cym Rady Rodzi­ców w (publicz­nej) Szko­le Pod­sta­wo­wej nr 31 w Lubli­nie. Chcę, aby szko­ła dawa­ła jak naj­lep­sze moż­li­wo­ści roz­wo­ju zain­te­re­so­wań moje­go dziec­ka. Od 2018 roku jestem eks­per­tem oce­nia­ją­cym wnio­ski w kon­kur­sie „Lubel­skie Lokal­nie FIO”, w któ­rym mło­de orga­ni­za­cje poza­rzą­do­we i gru­py nie­for­mal­ne mogą otrzy­mać do 6 tys. zł na reali­za­cję lokal­nych dzia­łań. Pro­wa­dzę też spo­tka­nia infor­ma­cyj­ne na ten temat. W ten spo­sób chcę wspie­rać roz­wój małych orga­ni­za­cji poza­rzą­do­wych. Od 2020 roku współ­pra­cu­ję z Wydzia­łem Poli­to­lo­gii i Dzien­ni­kar­stwa UMCS w Lubli­nie, gdzie pro­wa­dzę zaję­cia ze stu­den­ta­mi. Zale­ży mi na tym, aby zaszcze­pić w mło­dych ludziach zna­cze­nie jaw­no­ści i dobre­go rzą­dze­nia na miej­sce, gdzie mieszkają.

Mamy nadzie­ję, że ujaw­nia­jąc te infor­ma­cje, wyraź­nie opo­wie­dzie­li­śmy się po jasnej stro­nie jawności.

Krzysz­tof Jakubowski
Krzysz­tof Kowalik