Wygraliśmy w sądzie z NIWem

Wygra­li­śmy w sądzie z Naro­do­wym Insty­tu­tem Wol­no­ści – Cen­trum Roz­wo­ju Spo­łe­czeń­stwa Oby­wa­tel­skie­go. To pre­ce­den­so­wy wyrok, któ­ry potwier­dza, że orga­ni­za­cje poza­rzą­do­we mają pra­wo odwo­łać się od roz­strzy­gnięć kon­kur­sów w NIW, jeśli te są nie­zgod­ne z prawem.

W lutym tego roku w Woje­wódz­kim Sądzie Admi­ni­stra­cyj­nym odby­ły się roz­pra­wy w spra­wie dwóch skarg, jakie zło­ży­li­śmy na roz­strzy­gnię­cia kon­kur­sów, orga­ni­zo­wa­nych przez Naro­do­wy Insty­tut Wol­no­ści – Cen­trum Roz­wo­ju Spo­łe­czeń­stwa Obywatelskiego.

Sąd: decyzja o obniżeniu punktów nieuzasadnione, subiektywna i dowolna

W ub. roku zło­ży­li­śmy wnio­sek w kon­kur­sie PROO prio­ry­tet 3 – roz­wój orga­ni­za­cji straż­ni­czych i mediów oby­wa­tel­skich. W oce­nie oby­dwu eks­per­tów oce­nia­ją­cych nasz wnio­sek, zasłu­ży­li­śmy na mak­sy­mal­ną licz­bę punk­tów. Następ­nie, na posie­dze­niu pane­lu eks­per­tów, jeden z jego człon­ków, Łukasz Sam­bor­ski, wnio­sko­wał o obni­że­nie naszej oce­ny. Wska­zał przy tym dwa argumenty:

• wnio­sek powi­nien zostać zło­żo­ny w PROO 1a, bo zada­nie doty­czy kom­plek­so­we­go roz­wo­ju orga­ni­za­cji (wspar­cie dzia­łań misyj­nych, roz­wój insty­tu­cjo­nal­ny, usa­mo­dziel­nie­nie finan­so­we), nie zaś stric­te roz­wo­ju mediów oby­wa­tel­skich lub lokal­nych orga­ni­za­cji strażniczych,
• wnio­sko­daw­ca w latach 2019–2020 korzy­stał z dota­cji w ramach PROO 3, któ­ra powin­na przy­czy­nić się do roz­wo­ju i unie­za­leż­nie­nia finan­so­we­go wnioskodawcy.

Uza­sad­nie­nie zosta­ło zawar­te w pro­to­ko­le z posie­dze­nia pane­lu eks­per­tów, któ­re­go NIW nie chciał nam udo­stęp­nić (twier­dził, że to doku­ment wewnętrz­ny). Pozna­li­śmy je dopie­ro, gdy do ich prze­ka­za­nia insty­tut został wezwa­ny przez sąd.

Argu­men­ty przed­sta­wio­ne przez Sam­bor­skie­go są chy­bio­ne. Kry­te­ria oce­ny w tym kon­kur­sie wręcz wyma­ga­ły, aby wnio­sek przed­sta­wiał dzia­ła­nia odpo­wia­da­ją­ce na potrze­by w zakre­sie dzia­łal­no­ści misyj­nej, a wzmoc­nie­nie insty­tu­cjo­nal­ne wpły­nę­ło na sku­tecz­ność, zasięg oraz efek­tyw­ność reali­za­cji celów sta­tu­to­wych. Poza tym NIW wyma­ga, aby każ­dy eks­pert oce­nił, czy orga­ni­za­cja po zakoń­cze­niu reali­za­cji zada­nia zwięk­szy nie­za­leż­ność finan­so­wą (Wytycz­ne dla eks­per­tów PROO edy­cja 2023, s. 12).

Ponad­to regu­la­min nie zaka­zy­wał ponow­ne­go ubie­ga­nia się o dofi­nan­so­wa­nie (po uprzed­nim zatwier­dze­niu spra­woz­da­nia z poprzed­nie­go pro­jek­tu). W latach 2019–2023 było aż jede­na­ście orga­ni­za­cji, któ­re dwu­krot­nie otrzy­ma­ły dofi­nan­so­wa­nie z pro­gra­mu PROO3 a jed­na nawet trzy­krot­nie (Sto­wa­rzy­sze­nie Sce­na Kul­tu­ry w roku 2020, 2021 oraz wła­śnie w 2023).

Wyrok Woje­wódz­kie­go Sądu Admi­ni­stra­cyj­ne­go w War­sza­wie z dnia 14 lute­go 2024 r., sygn. akt V SA/Wa 1472/23, dot. uchy­le­nia wyni­ków otwar­te­go kon­kur­su ofert Pro­gra­mu PROO 2023 w prio­ry­te­cie 3, w zakre­sie, w jakim doty­czy Fun­da­cji Wolności.

Sąd stwier­dził, że pier­wot­nie zakwa­li­fi­ko­wa­ny do dofi­nan­so­wa­nia wnio­sek został oce­nio­ny ponow­nie przez panel eks­per­tów z naru­sze­niem art. 15 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 3 usta­wy o dzia­łal­no­ści pożyt­ku publicz­ne­go. Nasza ofer­ta otrzy­ma­ła mak­sy­mal­ną licz­bę punk­tów od oby­dwu oce­nia­ją­cych eks­per­tów. Zda­niem sądu, kolej­na oce­na nasze­go wnio­sku, doko­na­na przez panel eks­per­tów, zosta­ła prze­pro­wa­dzo­na w spo­sób lako­nicz­ny i nieprzejrzysty.

Zda­niem sądu zastrze­że­nia do nasze­go wnio­sku, wnie­sio­na przez człon­ka pane­lu eks­per­tów Łuka­sza Sam­bor­skie­go nale­ży uznać za nie­uza­sad­nio­ne, a przez to subiek­tyw­ne i dowolne.

Zda­niem sądu obni­że­nie punk­ta­cji nasze­go wnio­sku oraz uza­sad­nie­nie tej decy­zji nale­ży uznać za nie­do­pusz­czal­ne, mając na uwa­dze prze­pi­sy usta­wo­we, regu­la­min kon­kur­su oraz zasa­dę reali­zo­wa­nia przez organ uczci­wej kon­ku­ren­cji pomię­dzy ofe­ren­ta­mi. Sąd stwier­dził, że NIW-CRSO naru­szył zasa­dę uczci­wej kon­ku­ren­cji i rów­ne­go trak­to­wa­nia pod­mio­tów, a w kon­se­kwen­cji nie­wła­ści­we­go wydat­ko­wa­nia środ­ków (publicz­nych).

Na koniec sąd zobo­wią­zał NIW-CRSO do ponow­ne­go pro­ce­do­wa­nia nasze­go wnio­sku z doko­na­niem jego oce­ny wg kry­te­riów wyni­ka­ją­cych z obo­wią­zu­ją­ce­go prawa.

Niedopuszczalne jest konsolidowanie kart ocen przez NIW

Nasza dru­ga skar­ga doty­czy­ła roz­strzy­gnię­cia kon­kur­su NOWE FIO edy­cja 2023. W tym kon­kur­sie komi­sja kon­kur­so­wa pod­wyż­szy­ła do 110 punk­tów oce­ny dzie­wię­ciu orga­ni­za­cji, któ­re w ten spo­sób wyprze­dzi­ły nasza ofer­tę i uzy­ska­ły dofi­nan­so­wa­nie. Ponad­to Dyrek­tor NIW zde­cy­do­wał o zmia­nie alo­ka­cji środ­ków pomię­dzy poszcze­gól­ny­mi prio­ry­te­ta­mi, zmniej­sza­jąc alo­ka­cję środ­ków w „naszym” prio­ry­te­cie o ponad 60%.

W tym przy­pad­ku sąd rów­nież przy­znał nam rację. Zwró­cił uwa­gę, że roz­strzy­gnię­cie kon­kur­su nie zawie­ra­ło uza­sad­nie­nia. Zda­niem sądu nie­do­pusz­czal­ne jest kon­so­li­do­wa­nie kart ocen przez NIW, tym bar­dziej w okre­sie 30 dni po ogło­sze­niu wyni­ków konkursu.

„Dorę­cze­nie tej kar­ty na dwa dni przed upły­wem ter­mi­nu do wnie­sie­nia skar­gi jest zupeł­nie nie­zro­zu­mia­łe w kon­tek­ście twier­dzeń orga­nu, że ma ona sta­no­wić uza­sad­nie­nie pod­ję­te­go roz­strzy­gnię­cia. Uza­sad­nie­nie jest nie­od­łą­czo­nym ele­men­tem roz­strzy­gnię­cia (w tym wypad­ku infor­ma­cji o wyni­kach otwar­te­go kon­kur­su) i powin­no zostać przed­sta­wio­ne wraz z wyda­wa­nym aktem”.

Ponad­to sąd dopa­trzył się też roz­bież­no­ści pomię­dzy przy­zna­ną oce­ną a jej uzasadnieniem.

„Z kar­ty oce­ny wyni­ka, że łącz­nie za kry­te­ria stra­te­gicz­ne przy­zna­no Skar­żą­cej 1 punkt, zaś w uza­sad­nie­niu (zda­nie 4 ostat­nie) poda­no, że „nie przy­zna­no punk­tów za kry­te­rium strategiczne”.

Sąd badał tylko naszą indywidualną sprawę, a nie cały konkurs

Sąd stwier­dził też, że w jego kom­pe­ten­cjach znaj­du­je się wyłącz­nie zba­da­nie naszej indy­wi­du­al­nej spra­wy. Nie może badać czy innym orga­ni­za­cjom dota­cjom przy­zna­no w spo­sób nie­zgod­ny z prawem:

„Sąd roz­po­zna­jąc spra­wę posia­dał kom­pe­ten­cję jedy­nie do kon­tro­li kon­kur­su w zakre­sie ofer­ty Fun­da­cji jako jej indy­wi­du­al­nej spra­wy admi­ni­stra­cyj­nej, tj. pra­wi­dło­wo­ści doko­na­nia oce­ny ofer­ty zło­żo­nej wyłącz­nie przez Skar­żą­cą. Mając na uwa­dze cha­rak­ter aktu admi­ni­stra­cyj­ne­go pod­le­ga­ją­ce­go kon­tro­li sądo­wej, o któ­rym mowa w art. 3 ust. 2pkt 4 p.p.s.a., musi być on adre­so­wa­ny do kon­kret­ne­go, indy­wi­du­al­nie ozna­czo­ne­go adre­sa­ta (uczest­ni­ka kon­kur­su). Za spra­wę admi­ni­stra­cyj­ną w niniej­szej spra­wie Sąd mógł zatem uznać wyłącz­nie wynik kon­kur­su w zakre­sie nie­uwzględ­nie­nia przez organ ofer­ty Skar­żą­cej, a nie glo­bal­ny wynik kon­kur­su i oce­nę pozo­sta­łych ofert. Fun­da­cja posia­da inte­res praw­ny jedy­nie zakre­sie oce­ny jej oferty”

W 2022 komisja konkursowa typowała organizacje niezgodne z polityką rządu

To nie pierw­szy raz, kie­dy NIW pozba­wił nas dofi­nan­so­wa­nia. W 2022 roku byli­śmy jed­ną z kil­ku­na­stu orga­ni­za­cji, skre­ślo­nych z listy ran­kin­go­wej kon­kur­su NOWE FIO z powo­du „zgod­no­ści z poli­ty­ką rzą­du” (pisał o tym m.in. tvn24„Kon­kurs Naro­do­we­go Insty­tu­tu Wol­no­ści. Jak wybra­no bene­fi­cjen­tów „zgod­nie z poli­ty­ką rzą­du”, pisa­łem o tym na ngo.pl „NOWEFIO dla „zgod­nych z poli­ty­ką rzą­du”). Jak tyl­ko się o tym dowie­dzie­li­śmy, zło­ży­li­śmy skar­gę do sądu, jed­nak wów­czas sąd stwier­dził, że była ona spóź­nio­na, bo zło­żo­na póź­niej niż 30 dni od ogło­sze­nia wyni­ków konkursu.

Z pro­to­ko­łu z posie­dze­nia komi­sji wyni­ka­ło, że jeden z człon­ków komi­sji, Łukasz Sam­bor­ski nie tyl­ko nie zgło­sił kon­flik­tu inte­re­sów, ale wnio­sko­wał o pod­nie­sie­nie punk­ta­cji ofer­cie Fun­da­cji Edu­ka­cji Przed­się­bior­czo­ści Spo­łecz­nej (któ­rej pre­ze­sem jest Anto­ni­na Papliń­ska Boczoń a fun­da­to­rem i człon­kiem rady Jerzy Boczoń). Jed­no­cze­śnie Sam­bor­ski pra­co­wał jako dyrek­tor w Fun­da­cji Regio­nal­ne Cen­trum Infor­ma­cji i Wspo­ma­ga­nia Orga­ni­za­cji Poza­rzą­do­wych (gdzie pre­ze­sem jest Jerzy Boczoń a wice­pre­ze­sem Anto­ni­na Papliń­ska Boczoń).

Zwró­ci­li­śmy na to uwa­gę i zło­ży­li­śmy skar­gę do NIW. Po prze­pro­wa­dze­niu postę­po­wa­nia wyja­śnia­ją­ce­go, Dyrek­tor NIW nało­żył na Sam­bor­skie­go karę finan­so­wą oraz pozba­wił miej­sca w komi­sji kon­kur­so­wej NOWE FIO.

Co teraz ?

Cie­szę się, że uda­ło nam się uzy­skać sądo­we potwier­dze­nie naszych zarzu­tów o nie­uczci­wo­ści roz­strzy­gnięć kon­kur­so­wych w NIW. Mam nadzie­ję, że te wyro­ki defi­ni­tyw­nie zakoń­czą pró­by mani­pu­lo­wa­nia wyni­ka­mi kon­kur­sów dota­cyj­nych, a zarzą­dza­ją­cy NIWem będą mie­li świa­do­mość, że ich decy­zje o wyni­kach kon­kur­sów muszą być rze­tel­nie uza­sad­nio­ne. Bo ich roz­strzy­gnię­cia są zaskar­żal­ne do sądu.