Funkcjonowanie rad dzielnic w Lublinie – rekomendacje

W sta­tu­cie mia­sta Lublin roz­dział III poświę­co­no jed­nost­kom pomoc­ni­czym. Nie wspo­mnia­no na jakie jed­nost­ki pomoc­ni­cze zosta­ło podzie­lo­ne mia­sto. Okre­ślo­no nato­miast zasa­dy two­rze­nia, łącze­nia, podzia­łu, zmia­ny gra­nic, a tak­że zno­sze­nia tych jed­no­stek. Prze­pi­sy zawar­te w sta­tu­cie mia­sta Lublin są ogól­ne i odsy­ła­ją do szcze­gó­ło­wych zapi­sów w sta­tu­tach jed­no­stek pomoc­ni­czych¹.

Lublin podzie­lo­no na 27 dziel­nic i wyzna­czo­no im 21 zadań², któ­re moż­na upo­rząd­ko­wać w nastę­pu­ją­ce grupy: 

1) kon­sul­ta­cyj­no – opiniodawcze, 

2) koor­dy­nu­ją­ce współ­pra­cę z róż­ny­mi instytucjami, 

3) orga­ni­za­cyj­ne,

4) infor­ma­cyj­ne.

Nale­ży zazna­czyć, iż zada­nia te zosta­ły posze­rzo­ne w lutym 2009 r. w sto­sun­ku do 2006 r.³, gdy było ich 16.

W gru­pie upraw­nień o cha­rak­te­rze kon­sul­ta­cyj­no – opi­nio­daw­czych zna­la­zły się m.in. zada­nia: wyra­że­nie opi­nii miesz­kań­ców dziel­ni­cy wobec orga­nów Mia­sta Lublin, opi­nio­wa­nie funk­cjo­no­wa­nia komu­ni­ka­cji na tere­nie dziel­ni­cy, zgła­sza­nie uwag i wnio­sków do pro­jek­tu pla­nu zago­spo­da­ro­wa­nia prze­strzen­ne­go obej­mu­ją­ce­go dziel­ni­cę lub jej część ⁴.

W dru­giej gru­pie zadań jed­no­stek pomoc­ni­czych doty­czą­cej koor­dy­na­cji współ­pra­cy z róż­ny­mi insty­tu­cja­mi moż­na przy­po­rząd­ko­wać m.in. zada­nia: współ­pra­cę z poli­cją, stra­żą miej­ską i stra­żą pożar­ną w zakre­sie utrzy­ma­nia ładu, porząd­ku publicz­ne­go, bez­pie­czeń­stwa oraz prze­ciw­dzia­ła­nia pato­lo­giom spo­łecz­nym na tere­nie dziel­ni­cy, współ­pra­cę z rad­ny­mi Rady Mia­sta⁵.

W gru­pie zadań o cha­rak­te­rze orga­ni­za­cyj­nym wymie­nić moż­na m.in.: ini­cjo­wa­nie i orga­ni­zo­wa­nie aktyw­no­ści spo­łecz­nej miesz­kań­ców dziel­ni­cy, roz­wi­ja­nie róż­no­rod­nych form życia kul­tu­ral­ne­go w dziel­ni­cy, współ­or­ga­ni­zo­wa­nie i wspie­ra­nie ini­cja­tyw miesz­kań­ców zmie­rza­ją­cych do popra­wy życia miesz­kań­ców dziel­ni­cy⁶.

W ostat­niej gru­pie – zadań o cha­rak­te­rze infor­ma­cyj­nym moż­na wymie­nić: infor­mo­wa­nie miesz­kań­ców o spra­wach zwią­za­nych z dziel­ni­cą, przyj­mo­wa­nie wnio­sków i skarg miesz­kań­ców doty­czą­cych dziel­ni­cy⁷.

Wymie­nio­ny powy­żej kata­log zadań dla dziel­nic został, jak już wcze­śniej wspo­mnia­no, posze­rzo­ny w lutym 2009 roku. Doda­no do nie­go takie dzia­ła­nia jak: wnio­sko­wa­nie we wszyst­kich spra­wach mają­cych istot­ne zna­cze­nie dla miesz­kań­ców dziel­ni­cy, zgła­sza­nie uwag i wnio­sków doty­czą­cych sprze­da­ży miej­skich nie­ru­cho­mo­ści grun­to­wych na tere­nie dziel­ni­cy, współ­pra­cy z komi­sja­mi Rady Mia­sta, a zwłasz­cza opi­nio­wa­nie spraw doty­czą­cych dziel­ni­cy, sta­ły kon­takt z miesz­kań­ca­mi dziel­ni­cy m.in. poprzez dyżu­ry człon­ków rady, współ­uczest­nic­two w orga­ni­zo­wa­niu i prze­pro­wa­dza­niu kon­sul­ta­cji spo­łecz­nych⁸.

Nale­ży więc zauwa­żyć, iż posze­rze­nie przez Radę Mia­sta upraw­nień jed­no­stek pomoc­ni­czych w coraz więk­szym stop­niu pod­kre­śla ich zna­cze­nie w mieście.

Celem oce­ny funk­cjo­no­wa­nia rad dziel­nic prze­pro­wa­dzo­no wywia­dy kwe­stio­na­riu­szo­we przez stu­den­tów Wydzia­łu Poli­to­lo­gii UMCS spe­cjal­no­ści Samo­rząd i poli­ty­ka lokal­na. Respon­den­ci (ankie­to­wa­ni) zosta­li dobra­ni w spo­sób celo­wy tj. był to prze­wod­ni­czą­cy rady dziel­ni­cy albo człon­ko­wie zarzą­du dziel­ni­cy. Spo­śród 27 dziel­nic, na któ­re jest podzie­lo­ny admi­ni­stra­cyj­nie Lublin prze­ba­da­nych zosta­ło 21 dziel­nic. Bada­nie odby­ło się w grud­niu 2011 roku. W 2014 r. pod­ję­to pró­bę prze­ba­da­nia pozo­sta­łych 6 dziel­nic, w wyni­ku cze­go uda­ło się prze­pro­wa­dzić ankie­tę w 4 z nich. Pod­su­mo­wu­jąc w kaden­cji 2011 – 2015 prze­pro­wa­dzo­no bada­nia ankie­to­we w 25 spo­śród 27 dziel­nic Lubli­na, a gru­pa bada­nych wynio­sła 70 respon­den­tów. W bada­niu nie wzię­ła udzia­łu Poni­kwo­da i Cze­chów Północny.

Nale­ży stwier­dzić, iż w opi­nii respon­den­tów więk­szość sta­tu­to­wych zadań dziel­ni­cy jest wyko­ny­wa­na. W odpo­wie­dzi na dodat­ko­we pyta­nie doty­czą­ce reali­za­cji innych dzia­łań wykra­cza­ją­cych poza zapi­sy sta­tu­to­we jakie podej­mu­je się na rzecz Dziel­ni­cy, ankie­to­wa­ni wska­za­li w pierw­szej kolej­ność zada­nia z zakre­su infra­struk­tu­ry (20 odp.). W dwóch dziel­ni­cach rad­ni dziel­ni­co­wi zabie­ga­li o budo­wę domu kul­tu­ry. W tej kate­go­rii waż­ne były też zada­nia doty­czą­ce dróg, chod­ni­ków, oświetlenia.

Dodaj odwo­ła­nie do wykre­su w tekście

Wykres 1. Inne dzia­ła­nia podej­mo­wa­ne przez rad­nych dziel­ni­cy na rzecz swo­jej jed­nost­ki pomocniczej 

Źró­dło opra­co­wa­nie własne

Nale­ży pod­kre­ślić, iż w odpo­wie­dzi na pyta­nie doty­czą­ce dodat­ko­wych dzia­łań na rzecz dziel­ni­cy, aż 17 respon­den­tów stwier­dzi­ło, iż nie wykra­cza­ły one poza te umiesz­czo­ne w sta­tu­cie. W kate­go­rii „róż­ne” (10 odpo­wie­dzi) wska­za­no m.in. doma­ga­nie się (bez­sku­tecz­nie) dyżu­rów dziel­ni­co­we­go w pomiesz­cze­niach Rady Dziel­ni­cy, inter­wen­cja w spra­wie zwa­lo­nych drzew, zaskar­że­nie budże­tu do RIO, pró­ba zmia­ny okrę­gów wybor­czych do Rady Mia­sta, wystą­pie­nia do woje­wo­dy lub mar­szał­ka woje­wódz­twa w spra­wach kon­flik­to­wych. Te dwie ostat­nie odpo­wie­dzi świad­czą o pew­nym napię­ciach pomię­dzy przed­sta­wi­cie­la­mi rady dziel­ni­cy a orga­na­mi wła­dzy miasta.

W odpo­wie­dziach na pyta­nie doty­czą­ce rela­cji pomię­dzy rad­ny­mi dziel­ni­cy a rad­ny mia­sta widać pew­ne roz­bież­no­ści w zależ­no­ści od dziel­nic (wykres 2).

Wykres 2. Rela­cje pomię­dzy rad­ny­mi dziel­ni­cy a przed­sta­wi­cie­la­mi rady miasta. 

Źró­dło opra­co­wa­nie własne

Jak wska­zu­je powyż­szy wykres, ponad jed­na trze­cia respon­den­tów oce­ni­ło, że te rela­cje są na dobrym pozio­mie (25 odp.). Nie­co wię­cej ankie­to­wa­nych (28) wska­za­ło jedy­nie for­my w jakich taka współ­pra­ca się odby­wa, bez ich oce­ny, np. zapra­sza­nie rad­nych miej­skich na spo­tka­nia, uczest­nic­two respon­den­tów w sesji Rady Mia­sta. W rów­nej licz­nie, oce­ni­li te rela­cje jako złe (8) lub róż­ne (8) w zależ­no­ści z jakim rad­nym miej­skim współ­pra­cu­ją ankietowani.

Cie­ka­wa odpo­wiedź padła w jed­nej z ankiet, gdzie jak stwier­dzo­no: Obec­nie nie ma takiej współ­pra­cy. Rad­ni RM nie byli zapro­sze­ni na żad­ne z 4 zebrań RDK. W poprzed­niej kaden­cji RDK Rad­ni Rady Mia­sta Lublin zarów­no z okrę­gów wybor­czych I, III i VI, jak i komi­sji mery­to­rycz­nych byli zapra­sza­ni na każ­de zebra­nie Rady Dziel­ni­cy i współ­pra­co­wa­li przy roz­wią­zy­wa­niu wszyst­kich istot­nych spraw (…). Taka wypo­wiedź daje prze­słan­ki do przy­pusz­czeń, iż mógł ist­nieć kon­flikt w samej radzie bądź zarzą­dzie dzielnicy.

Istot­ną kwe­stią jest też spo­sób komu­ni­ko­wa­nia się rad dziel­nic z mieszkańcami.

Tabe­la 1. Spo­so­by komu­ni­ko­wa­nia się rad­nych dziel­ni­cy z jej mieszkańcami.

Źró­dło opra­co­wa­nie własne

Z powyż­szej tabe­li wyni­ka, iż w kaden­cji 2011 – 2015 domi­no­wa­ły tra­dy­cyj­ne for­my komu­ni­ko­wa­nia się z mieszkańcami.

Istot­ną kwe­stia jest też zain­te­re­so­wa­nie samych miesz­kań­ców funk­cjo­no­wa­niem rad dziel­nic. Odzwier­cie­dle­niem tego są np. wyni­ki wybo­rów. Co cie­ka­we, w sta­tu­tach dziel­nic z 2006 r. uchwa­ło­daw­ca zawarł zapis, iż wybo­ry są waż­ne, jeśli wzię­ło w nich udział co naj­mniej 3% upraw­nio­nych do gło­so­wa­nia. W przy­pad­ku, gdy w wybo­rach gło­so­wa­ło­by mniej niż 3%, kolej­ne wybo­ry były prze­wi­dzia­ne za 2 lata⁹. Jed­nak w 2009 r. zre­zy­gno­wa­no z tych zapisów. 

Wybo­ry do 25 dziel­nic Lubli­na odby­ły się 10 wrze­śnia 2006 roku. Osią­gnię­ta zosta­ła nastę­pu­ją­ca fre­kwen­cja wybor­cza: Abra­mo­wi­ce – 10,61%; Bro­no­wi­ce – 4,09%; Cze­chów Pół­noc­ny – 2,82%; Czu­by Połu­dnio­we – 3,27%; Czu­by Pół­noc­ne – 1,96%; Dzie­sią­ta – 3,78%; Felin – 10,62%; Głusk – 13,05%; Haj­dów – Zadę­bie – 12,75%; Kali­nowsz­czy­zna – 3,84%; Kon­stan­ty­nów – 2,41%; Kośmi­nek – 3,31%; Poni­kwo­da – 5,34%; Sła­win – 5,57%; Sła­wi­nek – 6,72%; Sta­re Mia­sto – 5,40%; Sze­ro­kie – 14,43%; Śród­mie­ście – 1,78%; Tata­ry – 4,87%; Węglin Połu­dnio­wy – 9,39%; Węglin Pół­noc­ny – 12,44%; Wie­nia­wa – 3,25%; Wrot­ków – 4,87%; Za Cukrow­nią – 4,11%; Zembo­rzy­ce – 26,21%. Ze wzglę­du na nie prze­kro­cze­nie wyma­ga­ne­go pro­gu wybor­cze­go, wybo­ry do czte­rech rad dziel­nic zosta­ły uzna­ne przez Miej­ską Komi­sję Wybor­czą za nie­waż­ne. W dwóch dziel­ni­ce nie zare­je­stro­wa­no odpo­wied­niej licz­by kan­dy­da­tów (Cze­chów Połu­dnio­wy i Rury) i gło­so­wa­nia się nie odby­ły. Ogó­łem na tere­nie mia­sta Lublin funk­cjo­no­wa­ło 21 rad dziel­nic¹⁰.

Moż­na stwier­dzić, iż w 6 przy­pad­kach miesz­kań­cy nie prze­ję­li na sie­bie odpo­wie­dzial­no­ści utwo­rze­nia samo­rzą­du dziel­ni­cy. Wobec takiej sytu­acji Rada Mia­sta mogła­by zre­zy­gno­wać z ich funk­cjo­no­wa­nia. Ponow­na jed­nak pró­ba prze­pro­wa­dze­nia wybo­rów po 2 latach, dopro­wa­dzi­ła do powo­ła­nia rad w 6 dziel­ni­cach Lubli­na. Fre­kwen­cja nie była zbyt wyso­ka, ale była wyż­sza niż w 2006 roku¹¹. Istot­ne było rów­nież to, iż zgło­si­ła się też odpo­wied­nia licz­ba kan­dy­da­tów na rad­nych dziel­ni­cy, zwa­żyw­szy, iż jest to man­dat spra­wo­wa­ny spo­łecz­nie, któ­ry wyma­ga pew­ne­go zaangażowania. 

Poziom fre­kwen­cji wybor­czej w Lublinie:

• 2006 r. (25 dziel­nic) – 7,08%

• 2009 r. (6 dziel­nic) – 3,58%

• 2011 r. (25 dziel­nic) – 6,11%

• 2015 r. (27 dziel­nic) – 7,49%

Wybo­ry 15 mar­cu 2015 r. odby­ły się we wszyst­kich dziel­ni­cach, a fre­kwen­cja była naj­wyż­sza w porów­na­niu z wcze­śniej­szy­mi gło­so­wa­nia­mi. Świad­czy to, o wzra­sta­ją­cym zain­te­re­so­wa­niu miesz­kań­ców dzia­łal­no­ścią w ramach samo­rzą­du pomocniczego.

PODSUMOWANIE – REKOMENDACJE

1. W obec­nym sta­nie praw­nym, nie ist­nie­je moż­li­wość nada­nia jed­nost­kom pomoc­ni­czym oso­bo­wo­ści praw­nej, a tym samym wzmoc­nie­nia ich upraw­nień. Wyda­je się, że na tym eta­pie funk­cjo­no­wa­nia rad dziel­nic w Lubli­nie nie ist­nie­je zatem moż­li­wość posze­rze­nia ich kom­pe­ten­cji. Upraw­nie­nia mogły­by jed­nak wzra­stać w zakre­sie kon­sul­ta­cji, a tak­że więk­sze­go zaan­ga­żo­wa­nia rad­nych dziel­nic w pro­ce­du­rę budże­tu obywatelskiego.

2. Dla lep­sze­go roz­wo­ju dziel­nic i zna­jo­mo­ści ich potrzeb rad­ni miej­scy powin­ni być zobo­wią­za­ni do ści­ślej­szej współ­pra­cy z przed­sta­wi­cie­la­mi dziel­nic. Ponad­to, rad­ni miej­scy w sytu­acjach kon­flik­to­wych pomię­dzy rad­ny­mi dziel­nic mogli­by być media­to­ra­mi. Mogli­by tak­że ini­cjo­wać pew­ne dzia­ła­nia, jeśli wyni­kiem spo­ru było­by zanie­cha­nie wypeł­nia­nia swo­ich funk­cji przez rad­nych dzielnicy.

3. Celem popra­wy komu­ni­ka­cji pomię­dzy rad­ny­mi dziel­ni­cy i miesz­kań­ca­mi powin­no się wyko­rzy­stać róż­no­rod­ne kana­ły, zarów­no te tra­dy­cyj­ne jak i w opar­ciu o nowo­cze­sne tech­no­lo­gie. Potrzeb­ne są zatem stro­ny inter­ne­to­we dla każ­dej dziel­ni­cy. Ze wzglę­du jed­nak na to, iż rad­ni dziel­ni­cy peł­nią swo­je funk­cje spo­łecz­nie i mogli­by nie mieć cza­su na obsłu­gę takiej stro­ny, w Urzę­dzie Mia­sta powin­no się zatrud­nić infor­ma­ty­ka ds. dziel­nic. Zaj­mo­wał­by się on obsłu­gą inter­ne­to­wą wszyst­kich jed­no­stek pomoc­ni­czych w Lubli­nie i miał kon­takt z wszyst­ki­mi prze­wod­ni­czą­cy­mi zarzą­du dziel­ni­cy. Ci ostat­ni byli­by zobo­wią­za­ni do prze­sy­ła­nia aktu­ali­za­cji na stronę. 

4. Wyda­je się, że zwięk­sze­nie fre­kwen­cji w wybo­rach do rad dziel­nic mogło­by nastą­pić poprzez połą­cze­nie ich z wybo­ra­mi samo­rzą­do­wy­mi (podob­ne roz­wią­za­nie funk­cjo­no­wa­ło w Kra­ko­wie). Innym spo­so­bem na zwięk­sze­nie fre­kwen­cji mogło­by być uza­leż­nie­nie finan­so­wa­nie dziel­nic od fre­kwen­cji, tzn. im wyż­sza fre­kwen­cja, tym wyż­sza kwo­ta na dziel­ni­cę w prze­li­cze­niu na jed­ne­go miesz­kań­ca (takie roz­wią­za­nie funk­cjo­nu­je w Gdańsku).

Moni­ka Sidor