Czy można łączyć członkostwo w Zarządzie z funkcją Przewodniczącego lub Wiceprzewodniczącego Rady Dzielnicy

Czy moż­na łączyć człon­ko­stwo w Zarzą­dzie z funk­cją Prze­wod­ni­czą­ce­go lub Wice­prze­wod­ni­czą­ce­go Rady Dziel­ni­cy? Zna­my treść opi­nii praw­nej, któ­rej wyko­na­nie zle­cił pre­zy­dent Lublina.

Czy moż­na łączyć człon­ko­stwo w Zarzą­dzie z funk­cją Prze­wod­ni­czą­ce­go lub Wice­prze­wod­ni­czą­ce­go Rady Dziel­ni­cy? Sta­tut Dziel­nic tego zaka­zu­je. Czy słusz­nie? Co w sytu­acji, gdy fre­kwen­cja na posie­dze­niach Rady Dziel­ni­cy jest tak niska, że bra­ku­je osób, któ­re moż­na wybrać na okre­ślo­ną funk­cję? Czy samo zło­że­nie rezy­gna­cji z człon­ko­stwa w zarzą­dzie jest wystar­cza­ją­ce, aby ubie­gać się o nową funk­cję w radzie? Poni­żej zamiesz­cza­my treść opi­nii praw­nej, któ­rą zle­cił pre­zy­dent Lublina.

OPINIA PRAWNA

Zgod­nie z prze­pi­sem § 15 ust. 4 Sta­tu­tów Dziel­nic (treść tego prze­pi­su jest toż­sa­ma w odnie­sie­niu do wszyst­kich Sta­tu­tów Dziel­nic Mia­sta Lublin) – człon­ko­stwa w Zarzą­dzie nie moż­na łączyć z funk­cją Prze­wod­ni­czą­ce­go i Wice­prze­wod­ni­czą­ce­go Rady oraz człon­ko­stwem w Komi­sji Rewi­zyj­nej Rady.

Prze­pis powyż­szy sta­no­wi o zaka­zie łącze­nia wska­za­nych w nim funk­cji (tzw. incom­pa­bi­li­tas) i jest „przy­kła­dem” podob­nych regu­la­cji wystę­pu­ją­cych w wie­lu usta­wach. Tytu­łem przy­kła­du moż­na wska­zać na art. 18a ust. 2 usta­wy z dnia 8 mar­ca 1990 r. o samo­rzą­dzie gmin­nym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1372 z późn. zm.) – zgod­nie, z któ­rym: w skład komi­sji rewi­zyj­nej wcho­dzą rad­ni, w tym przed­sta­wi­cie­le wszyst­kich klu­bów, z wyjąt­kiem rad­nych peł­nią­cych funk­cje, o któ­rych mowa w art. 19 ust. 1. (prze­wod­ni­czą­cy, wice­prze­wod­ni­czą­cy rady gmi­ny – dop. Z.D.). W art. 14 ust. 2 w związ­ku z ust. 1 usta­wy z dnia 5 czerw­ca 1998 r. o samo­rzą­dzie powia­to­wym (Dz. U. z 2022 r. poz. 528) jed­no­znacz­nie wska­za­no, iż rad­ny wcho­dzą­cy w skład zarzą­du nie może peł­nić funk­cji prze­wod­ni­czą­ce­go i wice­prze­wod­ni­czą­ce­go rady powiatu.

Rów­nież kodeks spół­ek han­dlo­wych w prze­pi­sie art. 387 § 1 prze­wi­du­je zakaz łącze­nia okre­ślo­nych funk­cji – Czło­nek zarzą­du, pro­ku­rent, likwi­da­tor, kie­row­nik oddzia­łu lub zakła­du oraz zatrud­nio­ny w spół­ce głów­ny księ­go­wy, rad­ca praw­ny lub adwo­kat nie może być jed­no­cze­śnie człon­kiem rady nadzorczej.

Nale­ży obec­nie roz­wa­żyć, w świe­tle ww. prze­pi­su § 15 ust. 4 Sta­tu­tów Dziel­nic oraz cało­ści porząd­ku praw­ne­go – jakie zna­cze­nie praw­ne posia­da przed­mio­to­wy zakaz. W tym miej­scu nale­ży pod­nieść, iż w Sta­tu­tach Dziel­nic nie ma jakiej­kol­wiek nor­my wska­zu­ją­cej na dopusz­czal­ność łącze­nia wska­za­nych w tym prze­pi­sie funk­cji „przej­ścio­wo” lub do cza­su zło­że­nia sku­tecz­nej rezy­gna­cji (odwo­ła­nia) z jed­nej z nich. Brak takich regu­la­cji ozna­cza zatem, iż nie moż­na przy­jąć, że zakaz łącze­nia funk­cji człon­ka Zarzą­du oraz Prze­wod­ni­czą­ce­go Rady może być przez jakiś czas „wyłą­czo­ny” lub „ogra­ni­czo­ny”.

Bez­spor­nie nale­ży przy­jąć, iż z chwi­lą doko­na­nia wybo­ru do Zarzą­du Dziel­ni­cy, dana oso­ba roz­po­czy­na peł­nie­nie tej funk­cji. Jeże­li zatem taka oso­ba zosta­ła­by wybra­na na Prze­wod­ni­czą­ce­go lub Wice­prze­wod­ni­czą­ce­go Rady, docho­dzi wów­czas do łącze­nia tych dwóch funk­cji. Nie ma przy tym nor­ma­tyw­ne­go zna­cze­nia czy dana oso­ba zre­zy­gnu­je z funk­cji w Zarzą­dzie – zaraz po wybo­rze (albo nawet przed wybo­rem ale bez pod­ję­cia sto­sow­nej uchwa­ły o przy­ję­ciu rezy­gna­cji). W chwi­li doko­na­nia wybo­ru, jak zosta­ło to już wska­za­ne naru­szo­ny zosta­nie przed­mio­to­wy zakaz i doj­dzie do łącze­nia tych dwóch funk­cji, wbrew usta­no­wio­ne­mu zakazowi.

W komen­ta­rzu do art. art. 387 § 1 Kodek­su spół­ek han­dlo­wych autor­stwa Prof. A. Kidy­by czy­ta­my min., iż „zakaz łącze­nia funk­cji ozna­cza brak moż­li­wo­ści wybo­ru tych samych osób do rady nad­zor­czej oraz powie­rza­nia im jed­no­cze­śnie funk­cji pro­ku­ren­ta, likwi­da­to­ra, kie­row­ni­ka oddzia­łu lub zakła­du spół­ki oraz zatrud­nia­nia w spół­ce w cha­rak­te­rze głów­ne­go księ­go­we­go oraz rad­cy praw­ne­go lub adwo­ka­ta. Sam wybór, gdy­by do nie­go doszło, będzie z mocy pra­wa nie­waż­ny. Obję­cie wymie­nio­nych funk­cji i sta­no­wisk w trak­cie peł­nie­nia swo­ich funk­cji powo­du­je ich wyga­śnię­cie. Prze­pis art. 387 k.s.h. ma na celu nie­do­pusz­cze­nie do połą­cze­nia funk­cji nad­zo­ru i zarzą­dza­nia przede wszyst­kim z punk­tu widze­nia rady nad­zor­czej. Wybór do rady nad­zor­czej osób wska­za­nych w art. 387 § 1 k.s.h. nie jest nie­moż­li­wy. Jest on moż­li­wy jed­nak pod warun­kiem, gdy wymie­nio­ne w dys­po­zy­cji komen­to­wa­nej regu­la­cji oso­by przed sta­niem się człon­ka­mi rady nad­zor­czej prze­sta­ną peł­nić koli­du­ją­ce funk­cje czy zaj­mo­wać okre­ślo­ne sta­no­wi­ska”. Podob­ne sta­no­wi­sko wyra­ził Sąd Naj­wyż­szy w wyro­ku z dnia 7 mar­ca 2007 r., sygn. akt II CSK 486/06/06 (na tle okre­ślo­nych zaka­zów łącze­nia funk­cji w Pra­wie spół­dziel­czym). Odmien­ność zaka­zów wymie­nio­nych w prze­pi­sie art. 387 § 1 Kodek­su spół­ek han­dlo­wych oraz regu­la­cji zawar­tej w § 15 ust. 4 Sta­tu­tów Dziel­nic nie ma dla niniej­szych roz­wa­żań istot­ne­go zna­cze­nia, cho­dzi bowiem o nor­ma­tyw­ne rozu­mie­nie zaka­zów łącze­nia okre­ślo­nych funkcji.

Z powyż­szych prze­pi­sów Sta­tu­tów Dziel­nic jed­no­znacz­nie wyni­ka, że sku­tecz­nie objąć funk­cję prze­wod­ni­czą­ce­go albo wice­prze­wod­ni­czą­ce­go rady może oso­ba, któ­ra nie jest jed­no­cze­śnie człon­kiem zarządu.

Nale­ży pod­kre­ślić, mając na uwa­dze brzmie­nie § 15 ust. 31 i 32 Sta­tu­tu Dziel­ni­cy, że samo zło­że­nie rezy­gna­cji z człon­ko­stwa w zarzą­dzie nie powo­du­je jed­no­cze­śnie zakoń­cze­nia peł­nie­nia tej funk­cji. Sku­tek ten nastę­pu­je bowiem dopie­ro z momen­tem pod­ję­cia przez Radę sto­sow­nej uchwa­ły o przy­ję­ciu rezy­gna­cji lub upły­wu sta­tu­to­we­go ter­mi­nu do pod­ję­cia takiej uchwa­ły. Zgod­nie bowiem z § 15 ust. 31 i 32 Sta­tu­tu Dziel­ni­cy – w przy­pad­ku zło­że­nia rezy­gna­cji z człon­ko­stwa w Zarzą­dzie przez człon­ka nie­bę­dą­ce­go jego Prze­wod­ni­czą­cym, Rada podej­mu­je uchwa­łę o przy­ję­ciu rezy­gna­cji nie póź­niej niż w cią­gu 1 mie­sią­ca od dnia zło­że­nia rezy­gna­cji. Rada może pod­jąć uchwa­łę o zwol­nie­niu z peł­nie­nia obo­wiąz­ków człon­ka Zarzą­du nie­bę­dą­ce­go jego Prze­wod­ni­czą­cym, któ­ry zło­żył rezy­gna­cję z człon­ko­stwa w Zarzą­dzie (§ 15 ust. 31). Nie­pod­ję­cie przez Radę uchwa­ły w ter­mi­nie, o któ­rym mowa w ust. 31 jest rów­no­znacz­ne z przy­ję­ciem rezy­gna­cji z upły­wem ostat­nie­go dnia mie­sią­ca, w któ­rym powin­na być pod­ję­ta uchwa­ła (§ 15 ust. 32).

Powyż­sze regu­la­cje ozna­cza­ją, iż dopie­ro z chwi­lą pod­ję­cia przez Radę uchwa­ły w spra­wie przy­ję­cia rezy­gna­cji z człon­ko­stwa w zarzą­dzie, a w przy­pad­ku nie­pod­ję­cia uchwa­ły w tej spra­wie w cią­gu 1 mie­sią­ca od zło­że­nia rezy­gna­cji z upły­wem ostat­nie­go dnia mie­sią­ca, w któ­rym powin­na być pod­ję­ta taka uchwa­ła – dana oso­ba zaprze­sta­je peł­nie­nia funk­cji człon­ka Zarządu.

Jak wska­zu­je się w dok­try­nie: „Rezy­gna­cja prze­wod­ni­czą­ce­go lub wice­prze­wod­ni­czą­ce­go rady gmi­ny z peł­nio­nej funk­cji jest sku­tecz­na dopie­ro w wyni­ku pod­ję­cia uchwa­ły rady o przy­ję­ciu rezy­gna­cji (nie – odwo­ła­niu z tej funk­cji). Samo zło­że­nie przez prze­wod­ni­czą­ce­go i/lub jego zastęp­cę sto­sow­ne­go oświad­cze­nia woli nie powo­du­je takie­go skut­ku. (…) Rezy­gna­cja osób peł­nią­cych dotych­czas funk­cje prze­wod­ni­czą­ce­go rady gmi­ny i jego zastęp­cy powin­na być przy­ję­ta nie póź­niej niż w cią­gu jed­ne­go mie­sią­ca. Moż­li­we jest więc rów­nież przy­ję­cie ich na tej samej sesji, na któ­rej rezy­gna­cję zgło­szo­no (wyrok NSA z dnia 1 lip­ca 2008 r., II OSK 448/2008, Lexi­sNe­xis nr 2217655).” (por. Chmiel­nic­ki Paweł (red.), Usta­wa o samo­rzą­dzie gmin­nym. Komen­tarz, Lexi­sNe­xis 2013). Wpraw­dzie powyż­sza wypo­wiedź odno­si się do rezy­gna­cji prze­wod­ni­czą­ce­go lub wice­prze­wod­ni­czą­ce­go rady gmi­ny z peł­nio­nej funk­cji jed­nak­że ma odpo­wied­nie odnie­sie­nie tak­że do rezy­gna­cji z człon­ko­stwa w zarzą­dzie dziel­ni­cy. Kon­struk­cja oraz brzmie­nie posta­no­wień sta­tu­to­wych są bowiem co do zasa­dy tożsame.

Reasu­mu­jąc nale­ży stwier­dzić, co następuje:
1) zakaz łącze­nia człon­ko­stwa w Zarzą­dzie z funk­cją Prze­wod­ni­czą­ce­go Rady ma cha­rak­ter bezwzględny;
2) prze­pi­sy Sta­tu­tów Dziel­nic nie prze­wi­du­ją żad­nych wyjąt­ków, czy też norm koli­zyj­nych pozwa­la­ją­cych w okre­ślo­nym cza­sie peł­nić rów­no­cze­śnie te funkcje;
3) rezy­gna­cja z funk­cji człon­ka Zarzą­du nie pro­wa­dzi sama w sobie do zaprze­sta­nia peł­nie­nia tego sta­no­wi­ska. Ist­nie­je wymóg sta­tu­to­wy przy­ję­cia rezy­gna­cji przez Radę w dro­dze uchwa­ły. W przy­pad­ku nie­pod­ję­cia takiej uchwa­ły w cią­gu 1 mie­sią­ca od zło­że­nia rezy­gna­cji jest to rów­no­znacz­ne z przy­ję­ciem rezy­gna­cji z upły­wem ostat­nie­go dnia mie­sią­ca, w któ­rym powin­na być pod­ję­ta uchwała;
5) wybór oso­by, któ­ra peł­ni (w chwi­li wybo­ru) funk­cję człon­ka Zarzą­du na sta­no­wi­sko Prze­wod­ni­czą­ce­go lub Wice­prze­wod­ni­czą­ce­go Rady ozna­czać będzie naru­sze­nie ww. zakazu,
6) od stro­ny prak­tycz­nej – jeże­li na danym posie­dze­niu Rady Dziel­ni­cy, na któ­rym ma być doko­na­ny wybór prze­wod­ni­czą­ce­go (odpo­wied­nio wice­prze­wod­ni­czą­ce­go rady), zamie­rza kan­dy­do­wać na tę funk­cję oso­ba, któ­ra peł­ni funk­cję obję­tą zaka­zem łącze­nia (człon­ka zarzą­du) to oso­ba, któ­ra zamie­rza­ją kan­dy­do­wać na tę funk­cje powin­na nie tyl­ko uprzed­nio zło­żyć rezy­gna­cję przed przy­stą­pie­niem przez radę do wybo­ru ale rezy­gna­cja ta musi uprzed­nio zostać przy­ję­ta w dro­dze uchwa­ły Rady Dziel­ni­cy. Moż­na więc postą­pić następująco:
a) dana oso­ba, któ­ra zamie­rza kan­dy­do­wać na funk­cję Prze­wod­ni­czą­ce­go Rady (odpo­wied­nio Wice­prze­wod­ni­czą­ce­go Rady) skła­da rezy­gna­cję z człon­ko­stwa w zarządzie;
b) Rada Dziel­ni­cy roz­sze­rza porzą­dek obrad i wpro­wa­dza punkt – pod­ję­cie uchwa­ły w spra­wie przy­ję­cia rezy­gna­cji z człon­ko­stwa w Zarzą­dzie (jeśli takie­go punk­tu nie ma już w porząd­ku obrad przed punk­tem doty­czą­cym wybo­ru), a następ­nie podej­mu­je uchwa­łę o przy­ję­ciu rezygnacji.

Dopie­ro po wyko­na­niu ww. czyn­no­ści oso­by, co do któ­rych zacho­dził zakaz łącze­nia, a któ­rych rezy­gna­cja zosta­ła przy­ję­ta w dro­dze uchwa­ły Rady, w punk­cie doty­czą­cym wybo­ru na okre­ślo­ną funk­cję skła­da­ją swo­ją kan­dy­da­tu­rę w kon­kret­nym wybo­rze. Co praw­da prze­pi­sy Sta­tu­tu nie for­mu­łu­ją zaka­zu kan­dy­do­wa­nia na okre­ślo­ne sta­no­wi­sko, nie­mniej jed­nak w sytu­acji, kie­dy Rada przy­stę­pu­je do gło­so­wa­nia nad wybo­rem, po przy­stą­pie­niu do pro­ce­du­ry wybor­czej nie ma już miej­sca na doko­ny­wa­nie takich czynności.