Weryfikujemy wypowiedzi kandydatów na prezydenta z debaty w TVP3 Lublin

Zwe­ry­fi­ko­wa­li­śmy praw­dzi­wość wypo­wie­dzi z sobot­niej deba­ty w TVP3 Lublin kan­dy­da­tów na Pre­zy­den­ta Lubli­na: Rober­ta Dere­wen­dy, Mar­ci­na Nowa­ka i Ryszar­da Zającz­kow­skie­go. Wynik wery­fi­ka­cji trzech wypo­wie­dzi Krzysz­to­fa Żuk znaj­dziesz tutaj.

Robert Dere­wen­da:

1. „Licz­ba miesz­kań­ców nie­ustan­nie spa­da” (praw­da 🆗)

Mar­cin Nowak:

1. „bar­dzo dobrym pomy­słem jest pój­ście za przy­kła­dem Sopo­tu, któ­ry nie­gdyś uru­cho­mił pro­gram miesz­kań komu­nal­nych dla mło­dych ludzi” (praw­da 🆗)

Ryszard Zającz­kow­ski:

1. „żłob­ki to wyna­la­zek rzą­du Leni­na” (fałsz  ),

2. „byłem w Niem­czech jakiś czas temu, tam jest nie­wie­le przed­szko­li (…)” (fałsz  ),

Robert Derewenda: „Liczba mieszkańców nieustannie spada” (prawda 🆗)

Wypo­wiedź kan­dy­da­ta na pre­zy­den­ta mia­sta Rober­ta Dere­wen­dy padła pod­czas roz­mo­wy z kan­dy­da­ta­mi w TVP 3 Lublin pod­czas sobot­nie­go pro­gra­mu “Poli­ty­ka i Ludzie”. W trak­cie deba­ty kil­ku­krot­nie wra­cał do tego tema­tu, np. powta­rza­jąc, że “demo­gra­fia Lubli­na spada”.

Poli­tyk powie­dział o demo­gra­fii, mając na myśli spa­da­ją­cą licz­bę miesz­kań­ców mia­sta. Ta zale­ży od dwóch rodza­jów czynników:

• przy­ro­stu natu­ral­ne­go (uro­dzeń i zgonów),
• migra­cji wewnętrz­nych (osób, któ­re wyjeż­dża­ją na sta­łe z mia­sta oraz tych, któ­re osie­dla­ją się w mieście)

W Lubli­nie wię­cej ludzi umie­ra, niż się rodzi

W ostat­nim dostęp­nym rapor­cie o sta­nie mia­sta (za rok 2022) wska­za­no, że przy­rost natu­ral­ny w Lubli­nie w kolej­nych latach wynosił:

• 58 w roku 2018,
• 36 w roku 2019,
• -839 w roku 2020,
• -1469 w roku 2021,
• -1008 w roku 2022,

Według infor­ma­cji opu­bli­ko­wa­nych na por­ta­lu jawnylublin.pl, licz­ba uro­dzeń dzie­ci w ostat­nich latach w Lubli­nie wyniosła:

• 3213 w 2019 roku,
• 3018 w 2020 roku,
• 2865 w 2021 roku,
• 2528 w 2022 roku,

We wszyst­kich tych latach wię­cej było zgo­nów, zare­je­stro­wa­nych w Urzę­dzie sta­nu cywilnego:

• 3397 w roku 2019,
• 4117 w roku 2020,
• 4631 w roku 2021,
• 3843 w roku 2022,

Róż­ni­ca mię­dzy zgo­na­mi a uro­dze­nia­mi przez te czte­ry lata wynio­sła ponad 4 tysiące.

Lubli­nia­nie wypro­wa­dza­ją się z miasta

Licz­bę miesz­kań­ców moż­na zwe­ry­fi­ko­wać na pod­sta­wie danych mel­dun­ko­wych. Domyśl­nie oso­by, któ­re sta­le miesz­ka­ją w danej gmi­nie, powin­ny być tam zamel­do­wa­ne na pobyt stały.

Urząd mia­sta w Lubli­nie co mie­siąc publi­ku­je raport nt. licz­by zamel­do­wa­nych miesz­kań­ców. Wska­za­na tam licz­ba zamel­do­wa­nych miesz­kań­ców na koniec kolej­nych lat wynosiła:

• 320 669 w roku 2019,
• 318 154 w roku 2020,
• 314 428 w roku 2021,
• 311 526 w roku 2022,
• 308 799 w roku 2023,

Z ofi­cjal­nych danych mel­dun­ko­wych wyni­ka, że licz­ba zamel­do­wa­nych miesz­kań­ców w Lubli­nie w latach 2019–2023 spa­dła o pra­wie 12 tysię­cy osób.

Marcin Nowak „bardzo dobrym pomysłem jest pójście za przykładem Sopotu, który niegdyś uruchomił program mieszkań komunalnych dla młodych ludzi” (prawda 🆗)

W trak­cie deba­ty kan­dy­da­tów na pre­zy­den­ta Lubli­na powo­łał się na przy­kład Sopo­tu, któ­ry ma ofe­ro­wać miesz­ka­nia komu­nal­ne dla mło­dych ludzi. Co waż­ne wypo­wiedź padła w trak­cie dys­ku­sji o aka­de­mic­ko­ści Lublina.

Miesz­ka­nie dla mło­dych w Sopo­cie? Teo­re­tycz­nie tak

Sopot przy­jął Wie­lo­let­ni Pro­gram Gospo­da­ro­wa­nia Zaso­bem Miesz­ka­nio­wym (link, pkt 2.3.5 i 2.3.6), gdzie  zapi­sa­no uła­twie­nia dla mło­dych. Cho­dzi o pro­gram “pierw­sze miesz­ka­nie”. Adre­so­wa­ny jest on do absol­wen­tów trój­miej­skich wyż­szych uczel­ni i stu­den­tów ostat­nie­go roku stu­diów, zamiesz­ku­ją­cych na tere­nie Sopo­tu. Pro­gram umoż­li­wia też wspól­ne otrzy­ma­nie takie­go loka­lu przez dwie oso­by w for­mu­le co-livi­n­gu. Praw­dą jest, że Sopot ma pro­gram uła­twia­ją­ce otrzy­ma­nie miesz­ka­nia mło­dym ludziom, choć tyl­ko absolwentom.

Nie wia­do­mo czy pro­gram zadziałał

Na stro­nie Sopo­tu w 2022 roku  poja­wi­ło się ogło­sze­nie o nabo­rze na ten pro­gram, obej­mo­wa­ło jed­nak wyłącz­nie oso­by z nie­peł­no­spraw­no­ścią (link). W uchwa­le Rady Mia­sta Sopot z 2023 roku czy­ta­my, że pro­gram “ pierw­sze miesz­ka­nie” może być udo­stęp­nio­ne dla osób już pra­cu­ją­cych, co może sta­no­wić barie­rę w apli­ko­wa­niu o nie.

Nie uda­ło się zwe­ry­fi­ko­wać czy pro­gram “pierw­sze miesz­ka­nie” w Sopo­cie fak­tycz­nie dzia­ła. W ostat­nim nabo­rze na miesz­ka­nia komu­nal­ne brak było pre­fe­ren­cji dla absol­wen­tów (link). W Rapor­tach o sta­nie mia­sta za lata 2020–2022 (2020, 2021, 2022) tak­że brak takich infor­ma­cji o przy­zna­niu loka­li komu­nal­nych dla absolwentów.

Pod­su­mo­wu­jąc: aktu­al­ne dane potwier­dza­ją moż­li­wość uła­twień w pozy­ska­niu loka­lu komu­nal­ne­go dla absol­wen­tów w Sopo­cie, nie ma jed­nak dowo­dów, że pro­gram ten zadziałał.

Ryszard Zajączkowski: „żłobki to wynalazek rządu Lenina” (fałsz ),

Wypo­wiedź kan­dy­da­ta brzmia­ła: „Zacznę od pew­ne­go przy­po­mnie­nia. Żłob­ki to wyna­la­zek rzą­du Leni­na, Alek­san­dry Koł­łon­taj, któ­ra stwier­dzi­ła, że pra­ca kobie­ty w domu jest nie­po­trzeb­na. W związ­ku z tym niech kobie­ta idzie do fabry­ki, a pań­stwo zaj­mie się dziećmi.”

Alek­san­dra Koł­łon­taj, choć była waż­ną posta­cią w rewo­lu­cyj­nej Rosji i pro­pa­go­wa­ła idee rów­no­ści płci, nie jest jed­no­znacz­nie uzna­wa­na za „wyna­laz­cę” żłob­ków. Pomysł opie­ki pań­stwo­wej nad dzieć­mi w celu umoż­li­wie­nia kobie­tom pra­cy zawo­do­wej roz­wi­jał się już wcze­śniej, a rewo­lu­cja bol­sze­wic­ka i rzą­dy Leni­na dały mu jedy­nie nowy wymiar poli­tycz­ny i spo­łecz­ny, pro­mu­jąc pań­stwo­we for­my opie­ki nad dziećmi.

Kon­cept żłob­ków nie jest przy­pi­sy­wa­ny jed­nej oso­bie jako „wyna­la­zek”. Roz­wój insty­tu­cji opie­ki nad dzieć­mi, takich jak żłob­ki, ewo­lu­ował w róż­nych spo­łe­czeń­stwach na prze­strze­ni wie­ków, jako odpo­wiedź na zmie­nia­ją­ce się warun­ki spo­­łe­cz­no-eko­­no­­mi­cz­ne i potrze­by rodzin. W Euro­pie insty­tu­cje te zaczę­ły nabie­rać współ­cze­snej for­my szcze­gól­nie wraz z rosną­cym udzia­łem kobiet w pra­cy zawo­do­wej pod­czas i po rewo­lu­cji prze­my­sło­wej. Pomysł pań­stwo­wej opie­ki nad dzieć­mi, aby umoż­li­wić kobie­tom pra­cę, został roz­sze­rzo­ny w XX wie­ku, w tym przez rzą­dy socja­li­stycz­ne i komu­ni­stycz­ne, ale nie ma jed­nej oso­by, któ­ra mogła­by być nazwa­na jego „wyna­laz­cą”.

Histo­ria żłob­ków [za https://en.wikipedia.org/wiki/Preschool]

W cza­sach, gdy szko­ła była ogra­ni­czo­na do dzie­ci, któ­re nauczy­ły się już czy­tać i pisać w domu, podej­mo­wa­no wie­le prób udo­stęp­nie­nia szko­ły sie­ro­tom lub dzie­ciom kobiet pra­cu­ją­cych w fabrykach.

W 1779 r. Johann Frie­drich Obe­rlin i Louise Schep­pler zało­ży­li w Stras­bur­gu pierw­szą pla­ców­kę zaj­mu­ją­cą się opie­ką i edu­ka­cją dzie­ci w wie­ku przed­szkol­nym, któ­rych rodzi­ce byli nie­obec­ni w cią­gu dnia. Mniej wię­cej w tym samym cza­sie, w 1780 r., zało­żo­no w Bawa­rii podob­ne pla­ców­ki dla nie­mow­ląt. W 1802 r. Pau­li­ne zur Lip­pe zało­ży­ła ośro­dek przed­szkol­ny w Detmold.

W 1816 roku Robert Owen, filo­zof i peda­gog, otwo­rzył pierw­szą bry­tyj­ską i praw­do­po­dob­nie pierw­szą na świe­cie szko­łę dla nie­mow­ląt w New Lanark w Szko­cji. 

Samu­el Wil­der­spin otwo­rzył swo­ją pierw­szą szko­łę dla nie­mow­ląt w Lon­dy­nie w 1819 r., a następ­nie zało­żył set­ki kolej­nych. Hra­bi­na The­re­sa Brun­szvik otwo­rzy­ła Angy­al­kert („ogród anio­łów” po węgier­sku) w dniu 27 maja 1828 r. w swo­jej rezy­den­cji w Budzie, pierw­sze­go z jede­na­stu ośrod­ków opie­kuń­czych, któ­re zało­ży­ła dla małych dzie­ci. W 1836 r. zało­ży­ła insty­tut zakła­da­nia pla­có­wek przed­szkol­nych. Pomysł stał się popu­lar­ny wśród szlach­ty i kla­sy śred­niej i został sko­pio­wa­ny w całym kró­le­stwie węgierskim.

Frie­drich Fröbel otwo­rzył w 1837 r. we wsi Bad Blan­ken­burg w księ­stwie Schwa­rz­burg-Rudo­l­stadt w Turyn­gii insty­tut zaba­wy i aktyw­no­ści, któ­ry 28 czerw­ca 1840 r. prze­mia­no­wał na przed­szko­le. W tym samym roku Bry­tyj­ka Emi­ly Ronalds jako pierw­sza wycho­waw­czy­ni prze­stu­dio­wa­ła jego podej­ście, a Fröbel nale­gał, aby prze­szcze­pi­ła jego kon­cep­cje do Anglii.

Póź­niej kobie­ty szko­lo­ne przez Fröbe­la otwie­ra­ły przed­szko­la w całej Euro­pie i na całym świe­cie. Pierw­sze przed­szko­le w Sta­nach Zjed­no­czo­nych zosta­ło zało­żo­ne w Water­town w sta­nie Wiscon­sin w 1856 roku i było pro­wa­dzo­ne w języ­ku nie­miec­kim.  

Powyż­sze fak­ty zde­cy­do­wa­nie prze­czą stwier­dze­niu, jako­by żłob­ki były wyna­laz­kiem rzą­du Lenina.

Ryszard Zajączkowski: byłem w Niemczech jakiś czas temu, tam jest niewiele przedszkoli (…)” (fałsz  )

Kon­tekst wypo­wie­dzi wska­zu­je, że Niem­ki nie muszą tyle pra­co­wać i mogą zostać z dzieć­mi, dla­te­go nie muszą ich wysy­łać do przed­szko­li. Nie cho­dzi więc tyle o posy­ła­nie dzie­ci do przed­szko­li a moż­li­wość ich samo­dziel­ne­go wycho­wa­nia przez mat­ki zamiast posy­ła­nia ich do zin­sty­tu­cjo­na­li­zo­wa­nych form opie­ki nad dziećmi.

Takie­go twier­dze­nia Zającz­kow­skie­go nie potwier­dza­ją dane Euro­sta­tu dot. licz­by dzie­ci obję­tych for­mal­ną opie­ką lub edu­ka­cją w wie­ku od 3 lat do mini­mal­ne­go wie­ku obo­wiąz­ku szkol­ne­go, korzy­sta­ją­ce z co naj­mniej 30 godzin for­mal­nej opie­ki lub edu­ka­cji tygo­dnio­wo. Wyni­ka z nich, że w ostat­nich latach w Niem­czech wię­cej dzie­ci korzy­sta­ło z tej for­my opie­ki, za wyjąt­kiem okre­su pan­de­mii covid. W 2022 roku dane te były porównywalne.

Powyż­sze wypo­wie­dzi zosta­ły spraw­dzo­ne pod­czas Wery­fi­ka­to­nu, zor­ga­ni­zo­wa­ne­go w dniach 23–23 mar­ca 2024 w War­sza­wie przez sto­wa­rzy­sze­nie Demagog.