Uwagi Fundacji Wolności do statutów Dzielnic

W publi­ka­cji „Jed­nost­ki pomoc­ni­cze gmi­ny – ana­li­za ure­gu­lo­wań praw­nych” wyda­nej przez Pra­cow­nię Badań i Inno­wa­cji Stocz­nia tak opi­sa­no rady dziel­nic w Lubli­nie: „jed­nost­ka pomoc­ni­cza jest for­mą akty­wi­za­cji miesz­kań­ców, w związ­ku z tym pra­wo miej­sco­we nie przy­pi­su­je jej szcze­gó­ło­wych kom­pe­ten­cji i zadań. (…) Wyda­je się, że obec­nie, kie­dy wyraź­nie rysu­je się ten­den­cja do sze­ro­kie­go włą­cza­nia miesz­kań­ców w zarzą­dza­nie wspól­no­tą, w tym rów­nież two­rze­nie budże­tów par­ty­cy­pa­cyj­nych, taki model funk­cjo­no­wa­nia jed­nost­ki pomoc­ni­czej gmi­ny jest nie­wy­star­cza­ją­cy.”

1. Żad­na z przed­sta­wio­nych przez urząd pro­po­zy­cji zmian w sta­tu­cie nie doty­czy zwięk­sze­nia kom­pe­ten­cji rad dziel­nic. Dla­te­go postulujemy:

• wpro­wa­dze­nia do sta­tu­tu dziel­nic i sta­tu­tu mia­sta zapi­su: „w spra­wach doty­czą­cych danej dziel­ni­cy w zakre­sie ure­gu­lo­wa­nym w sta­tu­cie dziel­ni­cy zasię­ga­nie opi­nii rady dziel­ni­cy jest dla orga­nów Mia­sta i jed­no­stek orga­ni­za­cyj­nych Mia­sta obligatoryjne”,
• przy­zna­nie pra­wa ini­cja­ty­wy uchwa­ło­daw­czej (na forum rady mia­sta) radzie dzielnicy,
• wpro­wa­dze­nie obli­ga­to­ryj­ne­go zapi­sy dot. uzgad­nia­nia pla­nów remon­tów z rada­mi dzielnic,
• zobo­wią­za­nie wydzia­łów i jed­no­stek orga­ni­za­cyj­nych Mia­sta do zasię­ga­nia opi­nii w kwe­stiach dzielnicy/osiedla orga­nów jed­nost­ki pomoc­ni­czej gminy,
• uza­sad­nie­nie pisem­ne nie­uwzględ­nie­nia sta­no­wi­ska orga­nów jed­nost­ki i prze­ka­za­nie tej opi­nii radzie gminy,
• uczest­nic­two w pra­cach komi­sji wybie­ra­ją­cych dyrek­to­rów jed­no­stek orga­ni­za­cyj­nych mia­sta dzia­ła­ją­cych na tere­nie dzielnicy/osiedla,

2. Postu­lu­je­my rady­kal­ne zwięk­sze­nie kwo­ty rezer­wy celo­wej dla rad dziel­nic. Przy­kład z innych miast poka­zu­je, że im więk­sze środ­ki będą­ce w dys­po­zy­cji jed­no­stek pomoc­ni­czych, tym więk­szym zain­te­re­so­wa­niem miesz­kań­ców i kan­dy­da­tów cie­szą się wybo­ry do orga­nów sta­no­wią­cych dzielnic/osiedli. We wszyst­kich dużych mia­stach, w któ­rych jed­nost­ki pomoc­ni­cze dys­po­nu­ją więk­szy­mi środ­ka­mi niż w Lubli­nie, fre­kwen­cja w ostat­nich wybo­rach byłą wyż­sza niż u nas. W innych mia­stach coraz czę­ściej zda­ją sobie spra­wę z tej kore­la­cji. Od 2019 roku rady dziel­nic w Gdań­sku otrzy­ma­ją trzy raz więk­sze środ­ki finan­so­we niż do tej pory. Z badań prze­pro­wa­dzo­nych w ub. roku na zle­ce­nie urzę­du mia­sta we Wro­cła­wiu wyni­ka, że naj­waż­niej­szym narzę­dziem umoż­li­wia­ją­cym sku­tecz­ne dzia­ła­nia osie­dli jest „zwięk­sze­nie inwe­sty­cyj­nych i ope­ra­cyj­nych środ­ków finan­so­wych w budże­cie samo­rzą­du osiedlowego”.

*od 2019 roku pula środ­ków dla dziel­nic w Gdań­sku zosta­nie zwięk­szo­na trzykrotnie.

3. Obec­nie wybo­ry do rad dziel­nic są prze­pro­wa­dza­ne w okrę­gach, w któ­rych wybie­ra się do 15 człon­ków rady. Nie­rzad­ko docho­dzi do sytu­acji, gdzie kan­dy­da­ci gru­pu­ją się po kil­ka osób i zachę­ca­ją do gło­so­wa­nia na swo­ją gru­pę, aby zmak­sy­ma­li­zo­wać szan­se na wygra­ną (nie tyl­ko nama­wia­ją, ale rów­nież np. przy­go­to­wu­ją wspól­ne ulot­ki wybor­cze). Z tego spo­so­bu sko­rzy­sta­ło np. 16 z 21 wybra­nych w 2015 roku człon­ków rady dziel­ni­cy Dzie­sią­ta. Kan­dy­da­ci, któ­rzy nie mają gru­py tra­cą szan­se na wybór do rady. Zale­tą wpro­wa­dze­nia okrę­gów jed­no­man­da­to­wych były­by rów­ne szan­se dla wszyst­kich. War­to dodać, że JOWy funk­cjo­nu­ją w wybo­rach do rad gmin o wiel­ko­ści zbli­żo­nej (a nie­kie­dy więk­szej) do wiel­ko­ści lubel­skich dziel­nic. Alter­na­tyw­nie, pro­po­nu­je­my ogra­ni­cze­nie moż­li­wo­ści gło­so­wa­nia do 1 kan­dy­da­ta, przy pozo­sta­wie­niu okrę­gów wielomandatowych.

4. Zwra­ca­my uwa­gę na kwe­stię diet wypła­ca­nych obec­nie prze­wod­ni­czą­cym zarzą­dów dziel­nic. Sami prze­wod­ni­czą­cy zarzą­dów zga­dza­ją się, że nale­ży zmo­dy­fi­ko­wać spo­sób przy­zna­wa­nia diet. W pety­cji z dnia 29 listo­pa­da 2018 roku w spra­wie zmia­ny zasad wyna­gra­dza­nia człon­ków jed­no­stek pomoc­ni­czych Mia­sta Lublin, zwró­ci­li­śmy się do Pre­zy­den­ta, aby przy­go­to­wał po kon­sul­ta­cjach z rada­mi dziel­nic pro­po­zy­cję wpro­wa­dze­nie diet rów­nież dla innych osób funk­cyj­nych. Rady dziel­nic wie­lo­krot­nie zgła­sza­ły się z tym wnio­skiem. Kie­dy będzie lep­szy czas na upo­rząd­ko­wa­nie tych spraw, niż teraz, gdy zmie­nia­my sta­tut i koń­czy­my kaden­cję rad dzielnic?

Nie­uwzględ­nie­nie powyż­szych uwag spo­wo­du­je dal­szą mar­gi­na­li­za­cję rad dziel­nic oraz zasto­pu­je roz­wój samo­rząd­no­ści lokal­nej (w tym utrzy­ma­nie albo nawet spa­dek fre­kwen­cji wybor­czej w dzielnicach).